Organiseren van ontwikkeling tussen vraag en aanbod : notities bij de Bachelor-Master ambities van de Universiteit Utrecht

Abstract

Een paar jaar geleden ging in de Tweede Fase voortgezet onderwijs het Studiehuis van start, waarin leerlingen worden geacht meer zelfstandig te leren. Tegelijk begon de universiteit te verschoolsen. De Richtlijn Bachelor-Master van de Universiteit Utrecht maakte deze verwarring niet kleiner: het onderwijs moet tegelijkertijd meer vraaggestuurd en meer verplichtend worden. Hoe dit ook zij, de programmatische, organisatorische en didactische strakheid van traditioneel onderwijs voldoet niet meer. Tegen deze achtergrond richt de oratie zich op drie punten uit de Richtlijn. De doelstellingen voor de Bachelorfase zijn academische vorming, ontwikkeling van de interesse en voorbereiding van de loopbaankeuze. Het belang van de ontwikkeling van kennis en van een expliciet focus op vaardigheden blijven hiermee onderbelicht. Het middel activerend onderwijs wordt in de Richtlijn toegespitst op activerende werkvormen, kleine groepen en veel contacturen. Onderwijs kan echter ook op andere manieren activeren en intensiever worden, bijvoorbeeld via de leerstofaanbieding, opdrachten, feedback en beoordeling. Docenten kunnen zich laten inspireren door voorbeelden, en door reflectie op vernieuwingsconcepten. Een aantal vernieuwingsconcepten wordt besproken. Het middel vraaggestuurd onderwijs wordt in de Richtlijn beperkt uitgewerkt: studenten kunnen kiezen uit cursussen. Ze kunnen echter ook worden ondersteund in het geven van betekenis aan hun studie en het zelf gaan voeren van de regie over hun ontwikkeling en loopbaan. De eindtermen van opleidingen zullen worden gerealiseerd via individuele profielen, te documenteren in een portfolio. Deze doelstellingen en middelen zijn relevant voor verschillende groepen studenten: de student die het niveau van de opleiding niet aankan en de student die aarzelt over de juistheid van de gemaakte keuze kunnen vlotter dan voorheen kiezen voor een vervolg elders, de student die vaak calculerend studeert wordt gestimuleerd de opleiding meer te betrekken op de eigen ontwikkeling, en de inhoudelijk geïnteresseerde student wordt verleid zich breder te oriënteren dan alleen het eigen vakgebied. Uit een gesprekkenronde blijkt dat veel opleidingen aan de UU op weg zijn van een aanpak waarin de docent centraal staat naar een aanpak waarin de student zich actief de leerstof eigen maakt en daarbij door de docent wordt begeleid. Actieve opleidingen stimuleren bovendien de uitwisseling, afstemming en samenwerking tussen docenten en hun professionele ontwikkeling.