Abstract
Maatschappelijke controle in de publieke sector betreft bijsturing van beleid van het openbaar bestuur en articuliere organisaties met publieke taken door burgers, maatschappelijke groeperingen en media op basis van een verificatie van voorgaande besluiten en handelingen. Maatschappelijke controle in de publieke sector is niet afhankelijk van Internet, maar Internet lijkt
... read more
deze vorm van controle wel eenvoudiger te maken. In dit onderzoeksrapport worden op basis van empirisch onderzoek de volgende vragen behandeld:
1. Welke mogelijkheden biedt Internet voor maatschappelijke controle in de publieke sector? Het algemene beeld is dat de mogelijkheden voor maatschappelijke controle via Internet zich nog in de kinderschoenen bevinden. De aanzetten tot het creëren van mogelijkheden hebben echter geleid tot belangwekkende discussies over openbaarheid. Het ziet ernaar uit dat de openbaarheid de komende jaren verder zal toenemen. De belangrijkste vraag in deze debatten is niet langer óf de openbaarheid moet toenemen maar hóe de openbaarheid moet toenemen.
2. Op welke manier wordt er gebruik gemaakt van deze mogelijkheden? Burgers maken echter slechts in beperkte mate gebruik van de mogelijkheden voor maatschappelijke controle. Een belangrijke bevinding van het onderzoek was dat openbare informatie over het functioneren van publieke organisaties niet alleen wordt gebruikt door het publiek (burgers, maatschappelijke groeperingen en media) maar ook door andere stakeholders. Openbare informatie lijkt ook veel te worden geraadpleegd door de gecontroleerde organisaties zelf.
3. Wat zijn de effecten van maatschappelijke controle in de publieke sector via Internet? Raadpleging van de informatie door de burgers leidt nauwelijks tot veranderende keuzen of protest en daarmee krijgen organisaties dus van burgers geen signalen dat ze moeten veranderen. Ook leiden de mogelijkheden voor maatschappelijke controle via Internet nauwelijks tot signalen van maatschappelijke groeperingen. Vanuit de media ontvangen publieke organisaties wel signalen. Pas wanneer informatie op Internet doorsijpelt naar de kranten heeft deze informatie effect. De reputatie van een organisatie kan schade oplopen. Ook signalen van stakeholders kunnen voor organisaties aanleiding vormen om hun beleid te wijzigen. Ten slotte lijkt openbare informatie te leiden tot reflexieve controle. Openbaarheid zet de desbetreffende organisaties aan tot kwaliteitsverbetering.
De volgende punten kunnen bijdragen aan een adequate vormgeving van maatschappelijke controle in de publieke sector:
- Een goede informatievoorziening
- De mogelijkheid voor een debat met de verantwoordelijken
- Sanctie- en interventiemogelijkheden in een of andere vorm
Naast bovengenoemde punten is het managen van verwachtingen van belang om te voorkomen dat burgers te hoge eisen gaan stellen aan het functioneren van de publieke sector en de beschikbaarheid van informatie. Een laatste punt is dat maatschappelijke controle dient aan te sluiten bij het bestaande sociaal kapitaal. Het is essentieel om te zoeken naar manieren om Internet op een menselijkere wijze in te vullen.
show less
