Abstract
Zwabberende aardas verklaart klimaatcycli
Klimaatwisselingen tijdens de ijstijden blijken niet het gevolg te zijn van het periodiek afsmelten
van poolijs. Er is ontdekt dat dezelfde wisselingen voorkwamen toen de noordpool nog geen
ijskappen had. Zwabberingen
... read more
in de stand van de aardas lijken verantwoordelijk voor deze
klimaatcycli.
Volgens de Milankovitch-theorie veroorzaakt de tollende beweging van de aardas, precessie
genoemd, sterke klimaatwisselingen met een cyclus van 21.000 jaar. Klimaatveranderingen die
zich voordoen op een iets kleinere tijdsschaal zijn minder goed begrepen. NWO-onderzoek
uitgevoerd aan de Universiteit Utrecht toont aan dat de schommelingen in de stand van de aardas
waarschijnlijk ook verantwoordelijk zijn voor de klimaatwisselingen op termijnen van twee- tot
tienduizend jaar.
De klimaatschommelingen deden zich voor in Griekenland in een periode waarin nauwelijks ijs
aanwezig was op het noordelijk halfrond, zo'n vier tot acht miljoen jaar geleden. Deze resultaten
vegen een theorie van tafel die zegt dat het periodiek afsmelten van poolijs de veroorzaker is van
de wisselingen, het zogeheten binge/purge-model.
Voor het traceren van de oude klimaatgegevens verzamelde men in Grieks Macedonië grond uit
de wanden van een bruinkoolmijn. Vier tot acht miljoen jaar geleden was dit deel van
Griekenland grotendeels een moeras, waar plantenresten en resten van dierlijke skeletjes
neersloegen in een mengsel van kalk en organisch materiaal. In perioden met veel regenval
groeide het moeras uit tot een meer met minder vegetatie. Er ontstond een kalkrijkere bodem,
die lichter van kleur is. Dit verklaart het patroon van donkere en lichte lagen dat duidelijk
zichtbaar is in het gesteente. De bruinkoolmijn vormt zo een goed geologisch archief van het
klimaat.
Met diverse dateringsmethoden is de leeftijd van elke laag bepaald. Naast de cyclus van 21.000
jaar zijn zo ook kortere cycli gevonden, die opvallend overeenkomen met de al bekende
klimaatwisselingen tijdens de ijstijden. Net als de resonantietrillingen van een snaar hebben deze
patronen een periode van de helft, een kwart en een achtste van de hoofdcyclus van de
klimaatverandering. De oorzaak van de hoofdcyclus is de precessiebeweging, en de
aardwetenschappers wijten nu de kortere cycli aan resonanties van deze tolbeweging van de
aardas.
show less
