De ontdekking van “de” wetenschap: Wetenschapsbeelden in het klaslokaal

Abstract

Een adequaat beeld van ‘wetenschap’ is cruciaal om de uitdagingen van vandaag aan te kunnen gaan. Hierbij moet een goede balans worden gevonden tussen het vertrouwen in de epistemische betrouwbaarheid van wetenschappelijke uitspraken aan de ene kant, de noodzakelijke openheid van wetenschap aan de andere kant. Deze paper brengt twee argumentatielijnen bij elkaar die bij kunnen dragen aan een beter begrip van het concept ‘wetenschap’ zelf, en van het beeld van wetenschap in de samenleving, met name bij leerlingen op school en bij studenten: Uit filosofie- en wetenschapshistorisch onderzoek blijkt dat het concept ‘wetenschap’, en dus ook het idee van een overkoepelend concept waaronder verschillende ‘wetenschappelijke’ disciplines en praktijken bij elkaar kunnen komen, verrassend recent is (het komt voort uit debatten in de navolging van Immanuel Kants filosofie, rond 1800). Historisch gezien is het wetenschappelijke veld dus nog heel open; de openheid van wetenschap wordt mooi zichtbaar in het feit dat het voor ons, vandaag, heel natuurlijk is om over een wetenschapper als ‘genie’ te kunnen spreken; maar ook deze manier van denken is terug te leiden naar discussies uit de tijd omtrent 1800. Hier staat tegenover dat het typische beeld van de wetenschapper, zoals makkelijk te achterhalen valt in de zogenaamde “Draw-a-scientist”-test, verrassend stereotiep en eenzijdig is. Zowel de vraag naar de wetenschapper als genie als ook het beeld van de wetenschapper kunnen op zeer informatieve manier worden bestudeerd in het klaslokaal; hiervoor worden concrete lesopdrachten voorgesteld.