Libellen en insecticiden : een literatuuronderzoek naar en risicobeoordeling van de effecten van insectenbestrijdingsmiddelen op libellen in Nederland

Abstract

Voor vlinders is gebleken dat landbouwbestrijdingsmiddelen een groot risico kunnen vormen. Libellen leven gedurende een kwetsbare levensfase in het water. Het is niet onwaarschijnlijk dat ze daar in aanraking kunnen komen met in het water opgeloste bestrijdingsmiddelen uit de landbouw. De Vlinderstichting heeft daarom aan de Wetenschapswinkel Biologie van de Universiteit Utrecht de volgende vragen gesteld: Hoe gevoelig zijn libellen voor insecticiden? En wat is het risico bij het huidige gebruik in Nederland? Om deze vragen te beantwoorden is in dit rapport een risicoschatting gemaakt op basis van gegevens uit de literatuur. Eerst is een inventarisatie van literatuurgegevens gemaakt over de effecten op libellen in veldsituaties van bestrijdingsmiddelen die in Nederland gebruikt worden. Daarnaast zijn toxiciteitsgegevens uit gecontroleerde toxiciteitstudies gezocht. Hieruit zijn voor acht bestrijdingsmiddelen korte termijn toxiciteitsgegevens voor libellen verkregen. Uit deze gegevens zijn de lange termijn toxiciteitsgegevens berekend die noodzakelijk zijn voor de risicoschatting. Deze korte en lange termijn toxiciteitsgegevens worden vergeleken met de maximaal toelaatbare risiconiveaus (MTR-waarden) van deze bestrijdingsmiddelen. Deze MTR-waarden zijn afgeleid van toxische gegevens voor verschillende soorten en worden door de overheid gebruikt om de gewenste milieukwaliteit van het oppervlaktewater vast te stellen. Daarnaast zijn voor de risicoschatting de meest recente meetgegevens van deze bestrijdingsmiddelen vergeleken met de toxiciteitsgegevens. Uit deze voorlopige risicoschatting kan geconcludeerd worden dat bestrijdingsmiddelen, gezien het lage risico voor de libellen, waarschijnlijk niet een grote oorzaak van de achteruitgang in de libellenstand zijn. Tijdens piekbelastingen kunnen lokaal wel effecten optreden. De belangrijkste oorzaken van de achteruitgang dienen eerder gezocht te worden in biotoopverandering en vernietiging.