Abstract
In grote delen van ons land is het niet goed gesteld met de waterkwaliteit door de aanwezigheid van te hoge concentraties stikstof en fosfor. Dat geldt ook voor de zeekleigebieden van ons land, grofweg de polders in de kustprovincies van Zeeland tot Groningen en Flevoland. Volgens CBS wordt de belasting
... read more
landelijk voor bijna 50 procent veroorzaakt door landbouw en 20 tot 30 procent komt voor rekening van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Maar de concentraties en de veroorzakers van deze nutriënten verschillen sterk per gebied. Om het probleem adequaat te lijf te gaan, moet de nutriëntbelasting in al die gebieden nauwkeurig worden vastgesteld. Uiteenlopende bronnen Door de uiteenlopende bronnen van belasting door stikstof en fosfor goed te kwantificeren, wordt duidelijk of het om verontreiniging door menselijk handelen gaat of natuurlijke oorzaken in het spel zijn. Het laatste is bijvoorbeeld het geval als nutriëntrijk grondwater uit de diepe ondergrond het oppervlaktewater van de polder weet te bereiken. Men spreekt dan van achtergrondbelasting. TNO, dat al decennia onderzoek doet naar nutriëntengedrag in de ondergrond, bundelt in deze notitie bestaande inzichten in achtergrondbelasting en doet ook concrete aanbevelingen. Hoge concentraties Voor zandgronden en veengebieden is de aanwezigheid en het gedrag van stikstof en fosfor goed gemodelleerd en beschreven. Voor de kleipolders ligt dat anders. Inmiddels is uit diverse onderzoeken vast komen te staan dat de concentraties van fosfaat en ammonium in grondwater hoog zijn in bijvoorbeeld de Haarlemmermeer, de Beemster en op Goeree-Overflakkee. In zandgebieden is die achtergrondbelasting niet zo groot. In de zeekleipolders kan die per gebied uiteenlopen van nagenoeg nul tot hoogstwaarschijnlijk tientallen procenten. Complexe biogeochemische processen Het berekenen van de nutriëntbelasting van het oppervlaktewater door kwel van grondwater is complex. De aanwezigheid van andere bronnen zoals landbouw en rioolwaterzuiveringsinstallaties maakt het nog complexer. En de waterhuishouding van zeekleipolders is zelf al gecompliceerd. TNO heeft in de Schermerpolder onderzoek gedaan gericht op nutriëntrijke kwel en de biogeochemische processen die daarbij optreden. De aanwezigheid van nutriëntrijke kwel varieerde flink in de bestudeerde polder. Uit eerder onderzoek door TNO bleek al dat in Noord- en Zuid-Holland zeer hoge concentraties van fosfaat en ammonium in grondwater voorkomen, die een natuurlijk oorzaak hebben. Achtergrondbelasting meten en modelleren Met de aangescherpte landelijke regelgeving rond de belasting van het oppervlaktewater met stikstof en fosfor zijn geactualiseerde analyses gewenst van de bronnen die hieraan bijdragen. TNO doet dan ook de aanbeveling om de vaak onderschatte bijdrage van nutriëntrijke kwel nauwkeurig vast te stellen door een combinatie van veldgegevens en hydrologische modellen. Op basis daarvan kan het nodig zijn geldende normen voor bepaalde gebieden aan te scherpen of juist te versoepelen.
show less
