Pensioenvoorbereiding van zzp’ers tijdens de coronacrisis (Netspar Design Paper 204)

Abstract

In tijden van crisis worden individuen in niet-standaard werkvormen – zoals zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) – vaak als eerste geraakt. De coronacrisis heeft echter mogelijk niet alleen invloed op de huidige positie van zzp’ers. Naar verwachting kan deze ook invloed hebben op de mate waarin zzp’ers zich kunnen voorbereiden op een onzekere toekomst, zoals hun oude dag. Welke zzp’ers hebben met name negatieve implicaties van de coronacrisis ervaren voor hun (pensioen-) sparen? En in hoeverre hangt het ervaren van deze negatieve implicaties samen met de mate waarin zzp’ers hun financiële pensioenvoorbereiding als toereikend beschouwen? Om deze vragen te onderzoeken hebben we data geanalyseerd die begin 2021 in Nederland zijn verzameld onder 1.722 zzp’ers (leeftijd 40-66 jaar) via twee online panels. De resultaten laten zien dat de mate waarin zzp’ers door de coronacrisis aanpassingen hebben gedaan in hun spaargedrag sterk verschilt. Zzp’ers in sectoren die relatief zwaar door de lockdown zijn getroffen, hebben gemiddeld meer negatieve implicaties ondervonden voor hun spaargedrag. Dit geldt eveneens voor lager opgeleiden, zzp’ers zonder partner en onvrijwillig/noodgedwongen zzp’ers. Hoe meer negatieve implicaties zzp’ers voor hun spaargedrag hebben ondervonden door de coronacrisis, hoe minder geneigd ze zijn te denken dat ze voldoende financieel voorbereid zijn om comfortabel met pensioen te gaan. Deze negatieve samenhang tussen de nadelige financiële implicaties van de coronacrisis en de gepercipieerde toereikendheid van pensioensparen zwakt af – maar blijft statistisch significant – wanneer rekening wordt gehouden met sociaal-demografische variabelen, kenmerken van het zzp-schap en economische factoren (denk aan inkomsten), psychologische factoren (zoals toekomstgerichtheid) en sociologische factoren (waaronder socialisatie met sparen). De resultaten wijzen op de grote mate van heterogeniteit binnen de zzp-groep en suggereren dat zzp’ers die stevig in hun spaargedrag zijn getroffen door de coronacrisis, voorzien dat dit ook op de langere termijn nog gevolgen zal hebben.