De democratische kwaliteit van gekozen en niet-gekozen vertegenwoordiging in gemeenten

Abstract

De vaak sombere analyses van democratische vertegenwoordiging op lokaal niveau zijn veelal gericht op problemen met partijen en verkiezingen. Directe participatie is geen goed alternatief, omdat alleen maar bepaalde, politiek toch vaak al actieve mensen daarvan gebruikmaken. Met het begrip ‘vertegenwoordigingsclaim’ laten we in twee kwalitatieve gevalstudies van de decentralisaties in het sociale domein echter zien dat er ook andere vertegenwoordigers dan gekozen politici zijn. Deze (zelf)benoemde, niet-gekozen vertegenwoordigers kunnen opkomen voor kwetsbare groepen die zich weinig politiek laten horen. Daarnaast toont ons onderzoek dat gekozen vertegenwoordigers zoals partijen en gemeenteraadsleden hun vertegenwoordigende rol kunnen versterken door: 1) beter samen te werken met niet-gekozen vertegenwoordigers, 2) hun vertegenwoordigingsclaims en de basis daarvan te expliciteren, en 3) hun responsiviteit naar de achterban te versterken door middel van andere autorisatie- en verantwoordingsstructuren dan verkiezingen. Op die manier is en kan democratische vertegenwoordiging in gemeenten sterker zijn dan de vaak sombere analyses doen vermoeden.