De keuze voor hoger beroep: Wat is het effect van procedurele en distributieve rechtvaardigheid?

Abstract

In bestuursrechtelijke procedures wordt relatief vaak geappelleerd. In de periode 2012-2014 werd in vreemdelingenzaken, ambtenarenzaken en rijksbelastingzaken tegen meer dan de helft van de appellabele rechtbankuitspraken hoger beroep ingesteld. In bijstandszaken en socialezekerheidszaken gold dit voor meer dan een op de drie appellabele uitspraken. Deze ‘stormloop op het hoger beroep’ wordt voor het merendeel veroorzaakt door burgers. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat burgers ongeveer vier keer zo vaak appelleren als bestuursorganen. Dit is opmerkelijk, want voor een burger is de kans op succes bij de appelrechter vaak een stuk lager dan voor het bestuur. Deze cijfers roepen de vraag op hoe burgers de keuze maken om al dan niet in hoger beroep te gaan. Tot nog toe is er in Nederland weinig empirisch onderzoek bekend waarin niet-professionele procespartijen zijn ondervraagd over hun rechtszaak. De afgelopen jaren heb ik daarom, in het kader van een promotietraject en in samenspraak met de Raad voor de Rechtspraak, enquêteonderzoek uitgevoerd naar de keuze voor hoger beroep. Burgers die deelnamen aan bestuursrechtelijke procedures zijn gevraagd naar hun ervaringen en naar hun motieven om al dan niet te appelleren. Dit artikel bespreekt de onderzoeksresultaten, waarbij de focus ligt op de relatieve invloed van rechtvaardigheidsoordelen op de keuze voor hoger beroep.