De hypercomplexe samenleving, directe democratie en de Nederlandse Grondwet

Abstract

Dit preadvies gaat over de sterk gevoelde behoefte van burgers om meer inspraak en invloed te krijgen op de vaststelling van formele wetten. Deze behoefte wordt allereerst gelokaliseerd in de maatschappelijke context van de hypercomplexe samenleving. Daarna richt het preadvies zich op de vraag in hoeverre de Grondwet zich verzet tegen de rechtstreekse betrokkenheid van burgers bij de vaststelling van formele wetten. Daarvoor wordt eerst gekeken naar het democratie-ideaal waar de Grondwet van uitgaat. Vervolgens worden het bindend correctief referendum en het burgerforum, twee instrumenten waarmee burgers rechtstreekse invloed op het wetgevingsproces zouden kunnen uitoefenen, aan dat ideaal getoetst. Ten slotte wordt nagegaan in hoeverre de Grondwet in de hypercomplexe samenleving aanpassing behoeft teneinde de democratische legitimatie van wetten te versterken.