Nationale constitutie versus internationale jurisdictie?: De rol van de rechter vanuit internationaalrechtelijk perspectief

Abstract

Voor nationale rechters vormt de ontwikkeling van het internationale recht en hun rol hierin een uitdaging. Het vermogen van de rechter om internationaal recht1 te interpreteren en toe te passen, is onderworpen aan constitutionele regels. Tegelijkertijd is toetsing van nationale wetgeving door de rechter van belang voor het behartigen van belangen van burgers en een tegenwicht voor politieke voorkeuren in het beschermen van bepaalde nationale belangen. Deze rol van de Nederlandse rechter en diens verhouding tot de andere staatsmachten – met name de verhouding tussen de wetgevende en de rechterlijke macht – wordt veelal bezien vanuit het staatsrecht. Bij het rechtstreeks toepassen van internationale verdragsbepalingen door de Nederlandse rechter spelen diens staatsrechtelijke positie en de artikelen 93 en 94 Grondwet immers een grote rol. Maar de rechter heeft ook te maken met de interpretatieregels uit het internationale recht en de wisselwerking die bestaat tussen internationaal en nationaal recht. Deze invalshoek blijft vaak onderbelicht, terwijl de invloed van het internationale recht op de nationale rechtsorde steeds groter wordt. Het aloude beginsel van de scheiding der machten is hierbij nog steeds actueel, maar deze moet worden bezien vanuit een hedendaagse, grensoverschrijdende context. Dit artikel beziet daarom de rol van nationale rechtspraak en de Nederlandse rechter vanuit het internationaal publiekrecht.