Uitvoeringsorganisaties tussen staat en straat: De relevantie van maatschappelijke verantwoording voor directeuren van ZBO’s en agentschappen

Abstract

In deze bijdrage wordt de mate van relevantie die bestuurders van zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s) en agentschappen toekennen aan hun verantwoordingsrelaties met maatschappelijke belanghebbenden geanalyseerd. Hoewel er veel aandacht is voor maatschappelijke vormen van verantwoording in de wetenschappelijke literatuur, is er geen grootschalig kwantitatief onderzoek gedaan naar hoe bestuurders van uitvoeringsorganisaties deze verantwoording ervaren. Deze studie vult deze leemte op basis van surveyonderzoek door: (1) het belang van vormen en praktijken van maatschappelijke verantwoording voor uitvoeringsorganisaties in kaart te brengen en (2) potentiële verklaringen te wegen voor verschillen in het belang van maatschappelijke verantwoording bij uitvoeringsorganisaties. We tonen aan dat bestuurders van ZBO’s en agentschappen een groot belang hechten aan verantwoording richting hun brede publieke omgeving, ook in vergelijking met andere landen met vergelijkbare typen uitvoeringsorganisaties. Deze observatie sluit aan bij de Nederlandse reputatie van consensueel en interactief bestuur. Verschillen in het belang van maatschappelijke verantwoording tussen uitvoeringsorganisaties kunnen niet worden verklaard door de verticale verantwoordingsrelatie tot het moederdepartement of door andere institutionele organisatiekenmerken. Onze analyse laat zien dat de maatschappelijke oriëntatie groter is onder ZBO’s en agentschappen waar bestuurders een grotere invloed van de media ervaren. Maatschappelijke verantwoording hangt samen met grotere ervaren mediadruk.