The Consolation of Rabban Yohanan ben Zakkai

Abstract

Volgens een bekend verhaal zou Rabban Yohanan ben Zakkai (ca. 30-90 n. C.), bij het zien van de verwoeste Tempel, hebben verklaard dat goede werken de door God gewilde vervanging zijn van verzoenende Tempeloffers. Deze nieuwe visie, gebaseerd op Hosea 6:6, liet echter geen sporen na in vroeg-Rabbijnse discussies over verzoening. Bovendien bleven oudere, apocalyptische noties van goede werken als voorsprekers aan een hemels gerechtshof een rol spelen. Waarschijnlijk leidde Ben Zakkai’s theologie van verzoening door goede werken lange tijd een marginaal bestaan. Pas toen de Rabbijnen een dominante positie hadden verworven kon deze opvatting worden gepresenteerd als het Rabbijnse antwoord op de val van de Tempel.