‘Doe ik het wel goed?’: Risico’s van fasebenadering van rouw à la Kübler-Ross

Abstract

Het fasedenken over rouw, zoals dat door Elisabeth Kübler-Ross in 1969 in een model is vastgelegd, is helaas uitgegroeid tot een wetmatigheid. Dat heeft schadelijke gevolgen. We moeten het fasedenken dus laten vallen. Dat het overlijden van een dierbare intens verdriet tot gevolg heeft en een forse weerslag heeft op het welzijn en de gezondheid van nabestaanden, is genoegzaam bekend. Met het oog op het bieden van de juiste hulp, is het dan ook van belang een helder beeld te hebben hoe nabestaanden op een goede manier omgaan met het verlies, hun verdriet en het leven dat verder gaat. Met dat in het achterhoofd, heeft wetenschappelijk onderzoek zich bijvoorbeeld toegelegd op het onderscheiden van functionele en niet-functionele manieren waarop nabestaanden het hoofd bieden aan het verlies. Juist ook omdat dit veranderbare zaken zijn in de context van hulpverlening bij rouw. We weten bijvoorbeeld dat traumatische omstandigheden van overlijden een risicofactor zijn, maar aan die situatie is niets te veranderen, terwijl manieren van omgaan met stress dat wel zijn. Disfunctionele gedachten (zoals ‘mijn leven is voorbij nu mijn man er niet meer is’) bijvoorbeeld, kunnen binnen een therapeutische context uitgedaagd worden in een poging die te vervangen door minder desastreuze en vaak ook realistischer cognities. Het feit van het verlies verandert daarmee niet, maar een deel van de impact die het heeft, kan daarmee worden weggenomen.