Eindrapportage KIES voor het kind!: Effectonderzoek naar het preventieve interventieprogramma Kinderen In Echtscheiding Situatie

Abstract

SAMENVATTING BEVINDINGEN EFFECTONDERZOEK KIES VOOR HET KIND! EFFECTONDERZOEK NAAR HET PREVENTIEVE INTERVENTIEPROGRAMMA KINDEREN IN ECHTSCHEIDING SITUATIE Ieder jaar krijgen naar schatting 70.000 thuiswonende kinderen te maken met de scheiding van hun ouders. Onderzoek toont consequent aan dat het met deze kinderen op zowel korte als langere termijn gemiddeld minder goed gaat dan met kinderen uit intacte gezinnen. Daarnaast is scheiding een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van problemen op emotioneel, gedragsmatig, sociaal en academisch gebied. Scheidingskinderen hebben gemiddeld genomen meer problemen op het gebied van angst en depressie, een verlaagd welbevinden, gemiddeld meer agressief, riskant of delinquent gedrag, meer problemen in relaties en minder goede schoolprestaties. Het is daarom van groot belang om kinderen te ondersteunen in het omgaan met de scheiding van hun ouders. Het bestaande aanbod in Nederland is echter beperkt, versnipperd en nog niet evidence based. Dit onderzoek is de eerste RCT (gerandomiseerd controleonderzoek) naar een ondersteuningsprogramma voor scheidingskinderen. Het richt zich op KIES, (Kinderen In Echtscheiding Situatie), een in de praktijk ontwikkeld preventief interventieprogramma voor scheidingskinderen. KIES wordt op school aangeboden en er zijn al bijna 600 gecertificeerde KIES-coaches opgeleid. Er is een KIES programma voor kinderen voor het basis- en voortgezet onderwijs en ook is er ervaring met kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond. Voor ouders zijn er 2 ouderbijeenkomsten. Dit ZonMw onderzoek bestond uit 2 onderdelen: een RCT onderzoek naar KIES in het basisonderwijs, en een pilot naar KIES in het voortgezet onderwijs waarbij ook een grootschalige behoeftepeiling onder jongeren werd gehouden. Via randomisering van scholen zijn 156 basisschool kinderen en ouders uit scheidingsgezinnen geïncludeerd in twee condities: een interventieconditie (KIES; n = 80) en een controlecondities (geen KIES; n = 80). Deze kinderen, een van de ouders en een leerkracht zijn vervolgens bevraagd op 4 momenten: een voormeting, een nameting, een follow-up na 6 maanden en een follow-up na een jaar. Uit dit effectonderzoek kwam naar voren dat deelname aan KIES door autochtone en allochtone kinderen van 8 tot 12 jaar leidt tot een afname van probleemgedrag, een afname aan gevoelens van schuld en verantwoordelijkheid van het kind, en een verbetering van de moederkind relatie , vergeleken met een controleconditie van geen deelname aan KIES. Kinderen, maar ook ouders en leerkrachten, waren zeer tevreden over KIES. Opvallend genoeg gingen ook de kinderen in de controlegroep vooruit, wat verklaard kan worden uit het feit dat ook zij aandacht en erkenning ervaren hebben. De pilot en behoeftepeiling waren gericht op jongeren van 12-16 jaar. Hierbij is een doelgroepenonderzoek bij de jongeren uitgevoerd om na te gaan welke problemen zij rapporteren en wat hun behoefte aan hulp is, en werd samen met een jongerenpanel nagegaan in hoeverre KIES voor hen geschikt was. Uit dit onderzoek blijkt dat 2 op de 3 jongeren min of meer ‘last’ heeft van de scheiding. Vooral veel jongeren geven aan hun vader vaker te willen zien, soms niet te weten hoe ze met de situatie moeten omgaan, en last te hebben van loyaliteitsproblemen en schuldgevoelens. Jongeren geven aan nauwelijks uit zichzelf te praten over de scheiding, maar 1 op de 4 zou wel openstaan voor hulp of ondersteuning hierbij. De pilot met KIES laat zien dat ook jongeren dit programma waarderen, door het vinden van (h)erkenning, het kwijtkunnen van hun verhaal, en het delen van ervaringen. INGE VAN DER VALK, JEUGD & GEZIN, PEDAGOGIEK, UNIVERSITEIT UTRECHT EEN EERSTE RCT ONDERZOEK NAAR EEN ONDERSTEUNINGSPROGRAMMA VOOR SCHEIDINGSKINDEREN. GEFINANCIERD DOOR ZONMW EN BELOOND MET DE ZONMW PAREL