Toenemende kantorenleegstand: Over divergentie tussen de gebruikers en beleggers

Abstract

In dit artikel laten we zien dat het voor een goed begrip van de werking van markten voor commercieel vastgoed, zoals de kantorenmarkt, van groot belang is de dynamiek in zowel de gebruikers-als de beleggersmarkt te bezien. Ontwikkelingen in beide markten lopen niet noodzakelijkerwijs synchroon. Op de gebruikersmarkt zien we de ruimtebehoefte voor kantoren afnemen en de verwachting is dat dit de komende decennia nóg verder door zal zetten. Op de beleggersmarkt, daarentegen, zien we dat de vraag naar kantoren niet in dezelfde mate afneemt; de laatste jaren neemt het transactievolume zelfs fors toe na de dip die in 2008 ontstond. Dit lijkt onder andere het gevolg van een zogenoemde 'wall of money', mede als gevolg van het opkopen van staatsobligaties door de ECB, die op zoek is naar beleggingsobjecten. De divergentie tussen de gebruikers-en beleggersmarkt leidt tot toenemende leegstand. Effectief beleid om dit te verminderen – wanneer dat als wenselijk wordt beoordeeld – moet zich niet alleen richten op het stimuleren van onttrekkingen (sloop en transformatie) en het ontmoedigen van toevoegingen (nieuwbouw), maar ook op het creëren van beleggingsalternatieven.