Topographische kaart der grensscheiding tusschen het Oud Nederland en de Belgische Provintien : of wel der Zuidelijke verdedigings-linie van Nederland, door het Koninklijk Leger thans bezet Maart 1831 : zijnde de genoemde grensscheiding aangegeven voor zoo verre zij bepaald is volgens het protocol der Conferentie van Londen van den 20e Januarij van het jaar 1831

Abstract

Van Gorkum is bekend als leider van de opname in België (zie de 'Choro-mineralogische en algemeene hydrographische kaart van een gedeelte der zuidelijke provincien van het Koningrijk der Nederlanden' uit 1833 elders in deze collectie gedigitaliseerde kaarten) en als directeur van de Topographische Inrichting in Leiden (zie de etappekaart van Nederland uit 1848, eveneens in deze collectie). Hij heeft hier de rol van officiële karteerder van de grens tussen Nederland en het opstandige België (in 1818 had Van Gorkum met een Franse collega de grens tussen Nederland en Frankrijk afgebakend). In een ‘In memoriam’ over Van Gorkum staat vermeld: ‘Deze kaart, op de schaal van 1:100,000 in druk uitgegeven, was ingerigt overeenkomstig het protocol der Londensche conferentie van 20 januarij 1831; zij voldeed aan alle vereischten van duidelijkheid, naauwkeurigheid en volledigheid’; men vond er alle bruggen en sluizen op aangetekend, terwijl bovendien de bevolking van alle dorpen, overeenkomstig de laatste Volkstelling van 1829, was opgegeven. De waarde van die kaart werd nog verhoogd door de omstandigheid, dat van enkele kleine gedeelten van die grensprovinciën ‘geene aan de eischen des tijds voldoende kaarten bestonden. [...] Met regt kan men dan ook zeggen, dat de Nederlandsche generale staf weder volkomen op de hoogte des tijds was, toen de kolonel Van Gorkum den 21sten Februarij 1834 benoemd werd tot generaal-majoor bij dien staf en directeur der militaire verkenningen’. De kaart is dus weer een combinatie van kartering en statistische opname, zoals gebruikelijk in die periode. Hij wordt extra interessant door de verticale doorsnedes, die informeren over de kwantitatieve waarde van de schrapjes. Als schrapjes door andere schrapjes worden gecontinueerd, impliceert dat een hoogteverschil van twintig ellen. De cursieve cijfers geven de hoogte aan boven N.A.P. De voorgestelde grenslijn is heel onduidelijk aangegeven; men vindt hem rond Maastricht (fictieve grenslijn) en in het noordwesten: ‘Fictive lijn van scheiding tussen Holland en Belgien ontworpen door den Conferentie te Londen den 15. november 1831’. Mede door het gedetailleerd aangeven van de bodembedekking (signaturen als heide, bos, boomgaarden, tuinen, grasland) en de inwoneraantallen en infrastructuur was de kaart bedoeld om het globale grensverloop, dat in Londen overeengekomen was, te verfijnen.