Circulaire economie: innovatie meten in de keten

Abstract

Het ministerie van IenM wil graag weten hoe ver productketens zijn in hun transitie van een lineaire naar een circulaire keten. Hierbij gaat het om de voortgang in zowel het proces om een CE-transitie tot stand te brengen (het CE-transitieproces), als om de effecten van die CE-transitie op het grondstoffen- en materialengebruik, het milieu en de economie. Voor het meten van de effecten van een CE-transitie op circulariteit, milieu en economie zijn veel meetinstrumenten en indicatoren beschikbaar (zie bijvoorbeeld MVO-Nederland 2015, RIVM 2016, CBS et al. 2014 en EEA 2016a). Daarbij is het de uitdaging te komen tot een hanteerbare selectie uit de veelheid aan indicatoren, waarmee de effecten van een CE-transitie afdoende kunnen worden gemeten. Lastiger is het meten van de voortgang in het CE-transitieproces. Er zijn immers grote verschillen tussen productketens en wat hun CE-transitiedoelen vragen ten aanzien van innovatie, inspanningen of weerstanden bij maatschappelijke actoren, en andere ‘socioinstitutionele’ factoren. Het ministerie van IenM heeft het PBL gevraagd te onderzoeken hoe de voortgang naar een circulaire economie, het CE-transitieproces en de effecten daarvan, zijn te meten in afzonderlijke productketens. Het PBL heeft deze vraag samen met de Universiteit Utrecht (UU) opgepakt. In deze studie focussen we op het identificeren van wát er moet worden gemeten meer dan op de details van hóe er moet worden gemeten). We ontwikkelen daartoe een denkkader voor CE-transities in productketens, en we passen dit toe op een aantal cases. Onderdeel van het denkkader is de rol van innovatie voor CE-transities. Hiermee kan in een volgende stap worden vastgesteld welk type informatie nodig is voor het meten van de voortgang van CE-transities in productketens.