Cultuureducatie als verbinding tussen basisschool en culturele instelling

Abstract

Voor basisscholen in Nederland is kunstzinnige oriëntatie onderdeel van het curriculum, met de daarvoor geldende kerndoelen die door Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) zijn opgesteld. De Nederlandse overheid stimuleert samenwerking tussen scholen en culturele instellingen op het gebied van cultuureducatie. Bestaande onderzoeken besteden geen expliciete aandacht aan het verband tussen dergelijke samenwerking en het realiseren van de drie door het SLO opgestelde kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie. Dit onderzoek is een eerste stap richting het vaststellen van dit verband.

De hoofdvraag luidt: Hoe kan een culturele instelling, binnen een cultuureducatief samenwerkingsproject met een basisschool, bijdragen aan de realisatie van kerndoel 54 voor kunsteducatie in het primair onderwijs? Kerndoel 54 luidt: “De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.” De hoofdvraag wordt beantwoord door bestaande publicaties en een casus te benaderen vanuit de gedachtegang van Actor-Network Theory (ANT) zoals opgetekend door Bruno Latour in Reassembling of the Social . Scholen en culturele instellingen worden beschouwd als actor-netwerken die ieder actoren bevatten die als mediators kunnen fungeren, wat betekent dat zij een veranderende invloed hebben op de realisatie van kerndoel 54 tijdens de cultuureducatieve lessen. De casus betreft de doorlopende meerjarige cultuureducatieve samenwerking tussen OBS De Müllerpier en theatergezelschap Maas theater en dans, beide te Rotterdam.

Uit de combinatie van ANT-geïnspireerde analyse van bestaande publicaties en een interview met theaterdocent Els van der Jagt blijkt dat basisscholen en culturele instellingen als actor-netwerken dusdanig van elkaar verschillen dat zij zelfstandig niet dezelfde effecten kunnen bereiken op het gebied van cultuureducatie. Dit komt door menselijke en niet-menselijke actoren die zij ieder aan hun netwerk verbonden hebben, die als mediators kunnen fungeren wanneer zij goed ingezet worden. Hierbij kan gedacht worden aan feitelijke kennis of juist aan fysieke ruimte en materialen, maar ook de kundigheid van een docent om leerlingen te stimuleren op een bepaalde manier met kennis, ruimte en materialen om te gaan.

Wanneer scholen en culturele instellingen actief verbindingen met elkaar aangaan en gezamenlijk nadenken over het cultuureducatieve programma, waarbij de inzichten en mogelijkheden van beide partijen worden gecombineerd en er zo veel mogelijk verbindingen worden gelegd tussen de verschillende actoren van beide actor-netwerken, kan de samenwerking optimaal benut worden met positieve gevolgen voor de realisatie van kerndoel 54.