Schema Corporis Solaris, prout ab Auctore et P. Scheinero. Romæ Anno 1635 observatum fuit

Abstract

Het vurige oppervlak van de zon zoals deze door de Jezuïet-sterrenkundigen Christoph Scheiner (1573-1650) en Athanasius Kircher (1598-1680) en hun tijdgenoten op basis van telescopische waarnemingen werd voorgesteld. In deze voorstelling staan noord (Polus Borealis) boven en zuid (Polus Australis) onder. Een lijn tussen F en G (Axis Globi Solaris) geeft de rotatie-as van de zon aan terwijl een lijn tussen D en E (Æquator Solaris) de zonne-evenaar aangeeft. Evenzo geven BFC (Spatium Solis Boreale) en HGI (Spatium Solis Australe) de noordelijke en zuidelijke regionen van de zon aan. In het equatoriale deel, aangeduid door BCHI (Spatium Solis torridum), bevinden zich de zonnevlekken (A) welke toen algemeen als putten of gaten in het lichtgevende zonneoppervlak (Putei lucis) werden opgevat. Aan de zonnerand (L tot en met T) bevinden zich diverse vurige uitwasemingen (Evaporationes una et macularum Origo), in de zonnefysica nu bekend als protuberansen, die alleen tijdens een totale zonsverduistering waargenomen kunnen worden en die al in de 17de eeuw aan zonnevlekken werden toegeschreven. De zon zelf wordt in deze voorstelling omgeven door de kosmische aether (Spatium Ætherum), een ijle en ???. De in de titel aangegeven datering (1635) van de waarnemingen van Scheiner (zie ook Scheiners kaart van het maanoppervlak, elders in de collectie gedigitaliseerde astronomische kaarten) is niet juist. Scheiner werkte tussen 1624 en 1633 in Rome en verbleef in de daarop volgende jaren in Wenen (tot 1637) en in Neisse (tot zijn dood in 1650). Het werk van Kircher werd in 1668 (of 1678) herdrukt en verscheen ook in een Nederlandse vertaling in 1682 bij de erfgenamen van Johannes Janssonius van Waesberge met de titel 'd'Onder-Aardse Weereld in haar Goddelijk Maaksel en Wonderbare Uitwerkselen aller Dingen'.