Extract, van twee brieven, geschreven van Rotterdam op Amsterdam, over den loop en circkulen der twee komeet-sterren, daer by aengeweesen word hoe men hare wegen in den hemel gemackelijck kan op de globus uyt vinden, &c.

Abstract

In dit pamflet worden aan de hand van twee brieven (gedateerd op 1 januari en 13 april 1665) door een anonieme Rotterdams waarnemer de heldere kometen beschreven, die zichtbaar waren in de winter van 1664/65 en in het voorjaar van 1665. De eerste komeet, ook wel bekend als de 'Grote Komeet van 1664' (officiële aanduiding: C/1664 W1), werd op 17 november 1664 door onbekende waarnemers in Spanje ontdekt. De komeet werd in de daaropvolgende maanden wereldwijd gezien en waarnemingen zijn bekend uit Europa, Amerika, Azië (China, Korea en Japan) en zelfs uit Oost-Indië (Batavia). In Nederland werd de komeet voor het eerst op 2 december in Leiden gezien door de Leidse wiskundige Samuel Karel Kechel en op 15 december door Christiaan Huygens in Den Haag. De eerste Rotterdamse waarneming dateert van 15 december 1664 en de loop van de komeet ten opzichte van de sterrenbeelden wordt in het pamflet beschreven tot 9 februari 1665. De loop van de tweede komeet (officiële aanduiding C/1665 F1), op 26 maart 1665 in Neurenberg ontdekt door ???, wordt in het pamflet beschreven van 10 tot 12 april 1665. Opmerkelijk is de sobere wetenschappelijke beschrijving van de beide kometen, waarbij de schrijver zich geheel onthoudt van het geven van bijbelse verwijzingen of over eventuele astrologische gevolgen van deze verschijningen zoals deze op andere pamfletten uit die tijd vaak te lezen zijn. Ook zwijgt de schrijver over de oorsprong van deze verschijnselen en over welke banen zij mogelijkerwijs in ons zonnestelsel doorlopen. Het pamflet is mogelijk van de hand van de uit Middelburg afkomstige Isaac Gruter (1610/11-na 1680), sinds 165? rector van de Latijnse School in Rotterdam. De houtsnede aan de bovenzijde van dit pamflet werd hergebruikt in de titelpagina van de 'Reys-Discours op het verschijnen van de Comeet-Sterre', een werkje van de hand van de Rotterdamse reformatorische predikant Franciscus Ridderus (1620-1683) dat in de loop van 1665 verscheen.