Van den grooten eclips der sonnen, anno 1654. den 12. augustus

Abstract

In dit pamflet over de totale zonsverduistering van 11 augustus 1654 wordt een voorstelling gegeven van een groep omstanders die naar een zonsverduistering kijken. De bijna totaal verduisterde zon is linksboven te zien. De meeste toeschouwers kijken met een stuk beroet glas naar de zon maar op de voorgrond links laat een oude man de verduistering aan een vrouw met kinderen zien door middel van spiegeling in een ondiepe kom met olie of water. De vier kinderen op de voorgrond rechts proberen hetzelfde te doen met water in een houten emmer. Deze methode om een zonsverduistering waar te nemen was al in de Oudheid bekend (Plato, Phaedo, 99D6-???; Seneca de Oudere, Naturales Quaestiones, I.11). Ook islamitische sterrenkundigen kenden deze methode, maar de Perzische wetenschapper al-Bîrûnî (973-1048) waarschuwde dat deze methode niet veilig was en dat hij in zijn jeugd zo zijn ogen behoorlijk had verzwakt. De verklarende tekst op dit pamflet is nagenoeg identiek met die op een ander pamflet in de Sonnenborgh-collectie van de Universiteitsbibliotheek Utrecht (zie elders in de collectie gedigitaliseerde astronomische kaarten). De graveur van deze voorstelling is niet bekend, maar Frederick Muller schrijft de gravure toe aan de Nederlandse schilder Dirck Stoop (ca. 1610-1686).