Epistelen en evangelien.

Abstract

De Utrechter Johann Veldener drukte in 1478 deze Nederlandse vertaling van de 'Epistolae et Evangelia', delen van het Nieuwe Testament van de Bijbel, en wel op 4 november van dat jaar, gelet op de tekst in het colofon: ‘Dit is volmaect int jaer ons heren dusent vierhondert ende .78. den vierden dach in November.’ In tegenstelling tot de naburige Duitse gebieden, verschenen in de late middeleeuwen in de Lage Landen geen volledig gedrukte Bijbels. In plaats daarvan publiceerden de Nederlandse drukkers-uitgevers een selectie; de ‘Epistelen en evangelien’. Deze selectie was gedurende het kerkelijk jaar makkelijker te raadplegen en bovendien goedkoper in de aanschaf. Gerard Leeu uit Gouda was in 1477 de eerste drukker, die op die manier een selectieve Bijbeluitgave verzorgde. De behoefte daaraan bleek groot, getuige de vele nadrukken die vervolgens op de markt kwamen. Ook Johann Veldener publiceerde een nadruk, maar hij voegde er als eerste ook preken (‘sermonen’) aan toe. Bij elke zondagse les in het evangelie staat op die manier een preek vermeld. De herkomst van deze preken is niet bekend. Het hier gedigitaliseerde Utrechtse exemplaar van de incunabel is gebonden in een lederen rolstempelband, uit de tweede helft van de 16de eeuw; de sloten zijn in de loop der tijd verloren gegaan.