Ars minor

Abstract

Deze incunabel wordt tot de Nederlandse prototypografie gerekend. Het gaat hierbij waarschijnlijk om de vroegste edities die in de Nederlanden met losse letters zijn gedrukt. Kenmerkend voor die edities is het ontbreken van een datum en een plaats van uitgave. Een ander kenmerk betreft de verwantschap in lettertypen, die bij benadering aan de periode 1466-1472 worden toegeschreven. In het verleden werd de Nederlandse prototypografie door kenners aan de stad Utrecht toegeschreven, maar harde bewijzen daarvoor ontbreken vooralsnog. Wel is zeker dat Utrecht een voorname plaats in de beginjaren van de Nederlandse drukkersgeschiedenis heeft ingenomen. De hier getoonde incunabel is een Franse vertaling van de 'Ars minor' van Aelius Donatus, een grammatica met een oorsprong in de 4de eeuw. Tot het einde van de middeleeuwen gold het werk als hét schoolboek voor het leren van Latijn. Van de ‘Utrechtse’ Donaat-editie is dit het enig bekende exemplaar. Het werk, in een moderne perkamenten band, bevat veel pencorrecties, gedeeltelijk tussen de drukregels en gedeeltelijk binnen de regels op de plaats waar de oorspronkelijke tekst is weggekrast. S. Muller Fz. trof het boek in 1886 aan in een register van rentebrieven van het Utrechtse St. Caecilia-klooster. Het Gemeentearchief Utrecht stond het vervolgens af aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht.