Historia ecclesiastica

Abstract

Eusebius van Caesarea (260/265-339/340), ook bekend als Eusebius Pamphili, was een Romeins historicus, exegeet en polemist van Griekse afkomst. Rond 341 werd hij bisschop van Caesarea. Algemeen wordt Eusebius gezien als één van de meest geleerde christenen van zijn tijd. Hij publiceerde werken over de evangeliën en andere Bijbelse teksten. Voorts produceerde hij kronieken en stukken over martelaren. Tot slot deed Eusebius boeken over de kerkelijke historie en Bijbelse archeologie het daglicht zien, waarvan deze incunabel getuigt. Eusebius was in zijn werk erg nauwgezet in het noemen van zijn originele bronnen. Dankzij deze accurate referenties zijn veel teksten van deze vaak verloren gegane bronnen toch overgeleverd. Met het schrijven van de 'Historia ecclesiastica' is Eusebius rond het jaar 290 begonnen. Diens magnum opus betreft een verhalende geschiedenis van de kerkelijke en christelijke gemeenschap, beginnend in het tijdperk van de apostelen tot aan Eusebius’ eigen tijd. De eerste editie van het geschiedeniswerk verscheen nog voor het jaar 300. Het is daarmee de vroegst bewaard gebleven kerkgeschiedenis met een chronologische structuur. Dankzij het uitgebreide en nauwgezette bronnenapparaat vormt de 'Historia ecclesiastica' nog altijd een belangrijke toegang tot verdwenen werken van vroegere auteurs. Dat gold natuurlijk ook in het derde kwart van de 15de eeuw, toen de Utrechtse drukkers Nicolaes Ketelaer en Gerard de Leempt Eusebius’ titanenarbeid in druk uitgaven. Het is een fraai gedrukte incunabel, met initialen in kleur. De incunabel zit in een oorspronkelijke kalfslerenband, afkomstig uit de binderij van het Utrechtse Regulierenklooster. Kenmerkend zijn de dubbele filetlijnen, met binnen de ruiten de stempels van zesbladige bloemen, sterren en lelies. De band is verder voorzien van tien loden knoppen en koperen sloten.