Harde feiten: Over Mens Dier Ding van Alfred Schaffer

Abstract

Wie Mens Dier Ding aanschaft, de nieuwe bundel van Alfred Schaffer (1973), weet al vóór het openslaan dat dit een meesterwerk moet zijn. De achterflap van de tweede druk bevat maar liefst zes juichende citaten. Deze bundel is met overweldigend enthousiasme onthaald, en het moet vreemd lopen wil dit boek komend jaar niet een literaire prijs ontvangen. Een nominatie voor de VSB Poëzieprijs is al binnen. Overigens werd Schaffer met Dwaalgasten (2002) en Kooi (2008) al eerder voor deze prijs genomineerd: het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat hij hem dit keer ook daadwerkelijk zal krijgen. Ik heb op het oordeel van eerdere critici weinig af te dingen. Mens Dier Ding is inderdaad een aangrijpend, meeslepend, grappig boek. Het bevat alle ingrediënten die hedendaagse poëzie zo opwindend kunnen maken. Waar Schaffers eerdere bundels al prozagedichten en meer lyrische vormen combineerden, hanteert hij hier met ogenschijnlijk gemak een nog verder uiteenlopende verzameling van stijlen en vormen: Mens Dier Ding bevat dialogen, interviews, een brief, citaten uit tv-programma’s, nieuwsberichten, zelfs een rechtbankverslag in tekst en tweets. Het mag dan ook veelzeggend heten dat deze bundel niet de gebruikelijke ondertitel ‘gedichten’ heeft meegekregen. Mens Dier Ding steunt op een krachtig concept, dat de individuele teksten naar een hoger niveau tilt. Ook is de bundel een wilde combinatie van stemmen, die ondanks hun vaak ironische toon aan de serieuze, politieke inzet van het boek niets afdoen – waarover straks meer.