Professionele standaarden.: Een vergelijkend perspectief

Abstract

1 Introductie Rechters en raadsheren ervaren spanning tussen productiedruk enerzijds en de kwaliteit van de Rechtspraak anderzijds. Professionele standaarden kunnen helpen bij het bepalen wat wel en niet acceptabel is in relatie tot de kwaliteit van werk. In opdracht van de Raad voor de rechtspraak deed USBO (Universiteit Utrecht) vergelijkend onderzoek naar professionele standaarden van medisch specialisten, accountants en politieagenten, met als doel lessen te genereren voor de ontwikkeling van professionele standaarden in de Rechtspraak. 2 Vraagstelling en aanpak De leidende onderzoeksvraag was: ‘Op welke wijze zijn professionele standaarden in andere beroepsgroepen tot stand gekomen en geïntroduceerd, hoe worden deze standaarden geborgd en actueel gehouden en welke lessen kan de Rechtspraak hieruit trekken?’ We startten met literatuuronderzoek. Vervolgens voerden we desk research uit naar professionele standaarden in de drie beroepsgroepen (medisch specialisten, accountants en politieagenten) en interviewden we sleutelfiguren. Voor de vertaling van de resultaten naar de Rechtspraak spraken we in (groeps) interviews met rechters en raadsheren. 3 Theoretische inkadering Professionele standaarden richten zich op het formeel en informeel definiëren, coderen en ijken van de beroepsuitoefening, door beroepsgroepen zelf, als onderdeel van verdergaande professionalisering van een beroepsgroep. In figuur 1 werken we de professionele standaarden verder uit. De kern van professionele standaarden bestaat uit idealen (de ambitiecode). De educatieve code vult deze idealen verder in, zodat standaarden op casusniveau binnen de beroepspraktijk toepasbaar zijn. De regulerende code formuleert vervolgens normen en protocollen die bij niet-naleven gekoppeld kunnen worden aan sancties. Naast deze codes hebben professionals steeds meer te maken met aanvullende standaardisering door beleidskaders (wettelijke kaders en beleidsbepalingen) en organisatorische kaders (tijd, geld en capaciteit). Professioneel werk vraagt om verbinding tussen de binnenste drie ringen en de buitenste ring. Organiseren en management zijn onlosmakelijke onderdelen van professioneel werk. Naast handelen vanuit de eigen professie moeten professionals ook ‘organisatieverantwoordelijk’ handelen.