Abstract
Dit rapport betreft het project archeologische verwachtingskaart uiterwaarden rivierengebied (‘UIKAV 2014’), uitgevoerd door Deltares, Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht, in opdracht van Rijkswaterstaat en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het rapport en de bijbehorende producten (een archeologische verwachtingskaart, met onderliggende databases, basiskaarten en documentatie op detailniveau in catalogusvorm, en
... read more
verdere digitale bijlagen) bieden een overzicht van in de uiterwaarden van het Nederlandse riviergebied te verwachten archeologie.
Het doel van het project was het maken van een gedetailleerde, tijd-specifieke, archeologische verwachtingskaart voor de uiterwaarden. Er zijn een aantal eisen gesteld aan dit product. Een belangrijke eis was dat de nieuwe archeologische kennis en gegevens zoals opgedaan en verzameld binnen het programma Ruimte voor de Rivier met dit product zouden worden geborgd. Daarnaast was een eis dat de kaart een transparant en reproduceerbaar product zou worden. Om die reden is een onderhoudbaar systeem opgezet (gebruik makend van de functionaliteit van Geografische Informatie Systemen, GIS), waarmee de verwachtingskaart volgens vastgelegde beslisregels gegenereerd is, volgens welke zij ook in toekomstige cycli van archeologische toetsing vernieuwd kan worden. Dit systeem betrekt landschapsgenetische en archeologische brongegevens en combineert deze automatisch tot een verwachtingskaart. Dankzij deze methodiek is lokale aanpassing naar aanleiding van nieuwe gegevens of veranderd inzicht relatief eenvoudig. Een bijkomend voordeel van het systeem is dat er verwachtingen worden uitgesproken voor zowel terrestrische (landgebonden) archeologie op en langs de oevers van de rivieren, als voor aquatische (watergebonden) archeologie langs de waterkant en begraven in de rivier. Bovendien kunnen verwachtingskaarten voor specifieke archeologische periodes gemaakt worden. In het project zijn de verwachtingskaarten voor negen opeenvolgende tijdsnedes uitgewerkt. Samen geven deze de trefkans op archeologie uit de tijd van de jager-verzamelaars (sinds het begin van het Holoceen, 9500 v. Chr.) tot en met de nieuwe tijd (WO II, 20ste eeuw).
De kaarten bestrijken de uiterwaarden van de (i) Bovenrijn, Waal en Merwede van Lobith tot Gorinchem, (ii) Nederrijn en Lek van de Pannerdense Kop tot Schoonhoven, (iii) Gelderse IJssel van de IJsselkop (Westervoort) tot de IJsseldelta (Kampen) en (iv) Maas en Afgedamde Maas van Mook tot Woudrichem (en ook de Bergsche Maas). Het gebied omvat ook de door dijkverleggingen en aanleg van bypasses ontstane vergrotingen van de uiterwaarden door projecten zoals die zijn uitgevoerd binnen het programma Ruimte voor de Rivier.
Alle gegevens – input en tussenproducten, berekeningsmethode en eindproducten - zijn in aanvulling op het rapport digitaal beschikbaar gesteld. Daartoe hoort ook een catalogus die per deeluiterwaard naar de gebruikte bronnen refereert en relevante informatie over geomorfologie, archeologie en landschapsouderdom samenvat.
In het rapport is de totstandkoming van de kaarten uitgebreid gedocumenteerd, en worden de uiteindelijke verwachtingsbeelden beknopt besproken en vergeleken met bestaande producten. Zowel de basiskaarten (input) als de verwachtingskaarten (output) zijn primair ontsloten als GIS bestanden. Deze zijn bruikbaar voor fysisch-geografische en archeologische specialisten en geschikt voor ontsluiting via web-portalen zoals opdrachtgevers RWS (interne web-portalen) en RCE (extern portaal: http://www.archeologieinnederland.nl) deze hebben ingericht en beheren.
Als snelle, laagdrempelige ingang tot het product fungeren PDF atlassen met de kaartseries in een standaardopmaak (steeds 34 bladen, schaal 1:25,000). Alle digitale producten worden zowel in de oorspronkelijke vorm (ESRI GIS shapefiles, MS-Access databases) opgeleverd, als in een vorm (PDF Atlassen) die geschikt is voor printen en analoge raadpleging van de producten (Bijlagen G tot N). De volledige dataset (volledige Digitale Bijlage) is duurzaam gedeponeerd bij DANS Data Archiving and Networked Services als dataset 57727.
Web-viewer: http://www.archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/verwachtingskaart-uiterwaarden-rivierengebied
Aankonding verschijnen: http://www.mailinglijst.nl/mailings/show.aspx?mai=130118&mem=3135&a=11718004
show less
