The Postmodern Condition and the Meaning of Secularity. A Study on the Religious Dynamics of Postmodernity

Abstract

De postmoderniteit kent een terugkeer van de religie. Ten gevolge van de kritiek op het rationalisme van de moderniteit, is er in het postmoderne denken sprake van een hernieuwde aandacht voor de religie, traditie en de mythe. Deze ontwikkeling gaat gepaard met een onzekerheid over de meest geëigende plaats van de religie in de samenleving. In het postmoderne denken klinkt daarom tegelijk een beroep op de actualiteit van de seculariteit. Wanneer we ons realiseren dat de seculariteit een van de kernwoorden is van de Verlichting, is de verwarring compleet. Hoe kunnen we tegelijk recht doen aan de terugkeer van de religie en de domeinen van religie en politiek adequaat onderscheiden? In de hedendaagse cultuurtheorie is deze spanning tussen enerzijds de postmoderne conditie en anderzijds de seculariteit met handen te tasten. In deze studie bespreek ik een drietal paradigma's die een hermeneutiek bieden van het begrip seculariteit in de context van de postmoderniteit. Deze paradigma's zijn het neopragmatisme van Richard Rorty, de Radical Orthodoxy van John Milbank en het zwakke denken van Gianni Vattimo. Het veld van onderzoek wordt nader bepaald door een aantal betekenisaspecten van seculariteit. Ik onderscheid ten eerste het socio-historische gebruik van 'secularisatie'. Dit begrip wordt veelal op een speculatieve manier gebruikt om ontwikkelingen in geschieds loso sche zin te duiden. Ten tweede onderscheid ik de seculariteit van de wereld. In deze zin verwijst het vooral naar de ervaring van de wereld als profane ruimte. Ten derde onderscheid ik het politieke gebruik van seculariteit. Seculariteit in de politieke zin verwijst naar de relatieve autonomie van het domein van de politiek ten opzichte van de religie.