Plan du siège de Lille avec des environs [1708]

Abstract

Deze kaart biedt een weergave van het beleg van Lille of Rijsel in 1708, tijdens de Spaanse Successieoorlog (1702-1713). Die oorlog laaide op na de dood van de kinderloze Spaanse koning Karel II in 1700. Er ontspon zich een voornamelijk Europese strijd om zijn erfopvolging. De Franse zonnekoning Lodewijk XIV stond, geholpen door Beieren en Spanje, tegenover de geallieerde legers van Engeland, de Republiek der Verenigde Nederlanden, de Duitse keizer, Pruisen en de Oostenrijkse Habsburgers. Een bloedige oorlog was het gevolg, waarbij allerlei Europese plaatsen zwaar belegerd werden of het toneel waren van grote veldslagen.

Ook de stad Lille vormde in 1708 het decor voor een omvangrijke veldslag, die uiteindelijk een eclatante zege voor de geallieerden opleverde. Het beleg begon op 12 augustus 1708 en zou 120 dagen duren. De Grote Alliantie stond onder opperbevel van John Churchill, de hertog van Marlborough en prins Eugène van Savoye. Op de kaart is goed te zien hoe de omsingeling van Lille er in de praktijk uit zag. De ring rond de stad was een zogeheten circumvallatielinie, die ervoor moest zorgen dat ontzettingslegers van buitenaf tegengehouden werden. Verder zijn aan de noordzijde van de stad diverse loopgraven te zien, waarmee de belegeraars de stad steeds dichter wisten te naderen.

Hoewel het beleg van Lille een overwinning voor de geallieerden opleverde, lukte het niet helemaal om Franse ontzettingseenheden buiten de circumvallatielinie te houden. Eind september stuurde de bevelhebber van het belegerde Franse garnizoen in Lille, maarschalk Boufflers, een hulpverzoek aan hertog Christian Louis de Montmorency-Luxembourg. Die wist met 2.000 ruiters door de geallieerde linies heen te breken en op die manier 40.000 pond aan broodnodig buskruit bij Boufflers af te leveren.

Op 22 oktober 1708 wisten de geallieerden desondanks de stad binnen te dringen, maar tegen een hoge prijs van 12.000 doden. Boufflers bleef echter nog enkele weken vanuit de citadel weerstand bieden, wat resulteerde in nog eens 4.000 geallieerde slachtoffers. Uiteindelijk viel begin december ook de citadel in de handen van de belegeraars.

Erg lang hebben de geallieerden niet kunnen genieten van hun oorlogsbuit. De Vrede van Utrecht in 1713 en de Vrede van Rastatt in 1714 maakten weliswaar een einde aan de Spaanse Successieoorlog, maar leidden er wel toe dat de stad Lille aan Frankrijk werd teruggegeven.

De kaart is eind 1708, begin 1709 op de markt gebracht door de Haagse uitgever Pieter Husson, een specialist in fortificatie- en belegeringskaarten. Aan de kaart is op diverse plaatsen ‘gesleuteld’. Zo zijn hier en daar verbeteringen in de schrijfwijze van toponiemen aangebracht, evenals correcties in de weergave van de topografie.