Beleegeringe vande stadt Hertogenbosch anno 1629

Abstract

Deze kaart van het beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 is bepaald bijzonder te noemen. De ontwerper of de graveur heeft bij het vervaardigen van de kaart zitten slapen of heeft een verkeerd voorbeeld gebruikt. De omwalde stad zelf is namelijk in spiegelbeeld weergegeven! Daarnaast is ook de oriëntatie van de stad foutief; met de klok mee zou die een kwartslag moeten draaien! Ook cartografie was mensenwerk en is dat overigens nog steeds …!

Het beleg van 's-Hertogenbosch speelde zich af ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog. Onder leiding van stadhouder Frederik Hendrik van Oranje werd hiermee een tegenaanval op de Spanjaarden ingezet. Door de moerassige omgeving van ’s-Hertogenbosch was de belegering geen sinecure en waren nieuwe dijken en molens noodzakelijk. Zoals de kaart laat zien, hanteerden de belegeraars een zogeheten circumvallatielinie en – dichter op de stad – een contravallatielinie. Laatstgenoemde linie had vooral als doel de omsingelde stad te bestoken met geschut en aanvallen. De circumvallatielinie, die daaromheen lag, moest ervoor zorgen dat ontzettingslegers van buitenaf tegengehouden werden. Beide linies zijn op de kaart goed zichtbaar.

Ondanks een Spaanse ontzettingspoging viel ’s-Hertogenbosch na een beleg van enkele maanden in handen van de stadhouder. Het katholicisme werd vervolgens verboden, waardoor niet alleen het Spaanse garnizoen de stad verliet maar ook veel katholieke inwoners.

De weinig nauwkeurige kaart was oorspronkelijk opgenomen in Frederick Hendrick van Nassauw, Prince van Orangien van Commelin (Amsterdam/Utrecht: Johannes Janssonius/Wed. van Snellaert, 1651/52).