Plan de la Ville d l'Ecluse en Flandre

Abstract

De 18de-eeuwse graveur Frans de Bakker ontwierp en vervaardigde deze fraaie plattegrond van de vestingstad Sluis in Zeeuwsch-Vlaanderen. De kaart werd in 1748 op de markt gebracht door het gerenommeerde Amsterdamse uitgevershuis Covens & Mortier.

De plaats Sluis is ontstaan aan het einde van de 13de eeuw, in de buurt van het voormalige vissersdorpje Lamminsvliet. De gunstige locatie aan het Zwin leidde tot de ontwikkeling van een havenstad, die door Brugge zelfs als concurrent werd beschouwd. Het Zwin verzandde echter, waardoor niet alleen Brugge en Damme onbereikbaar werden voor zeeschepen maar ook Sluis. De havenfunctie ging vrijwel verloren. Sluis werd toen een garnizoensstad en vormde een onmisbare schakel in het vestingstelsel van Staats-Vlaanderen.

Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) was Sluis gedurende korte tijd door Franse troepen bezet. Dat gebeurde in april 1747, toen de Franse legeraanvoerder Von Löwenthal de stad na een beleg van enkele dagen innam. Mogelijk is de bezetting van de stad de reden geweest voor de vervaardiging van deze plattegrond.

Op de kaart zien we de vesting volgens het zogeheten Nieuw-Nederlandse stelsel, dat in het tijdvak 1699-1702 op basis van de inzichten van Menno van Coehoorn tot stand kwam. Onder meer zijn toen ravelijnen aangelegd die – zoals de legenda van de kaart aangeeft – vernoemd werden naar provincies. Aan de zuidwestkant verrees voorts een kade, die in geval van inundatie het zoute en het zoete inundatiewater van elkaar moest scheiden.

De modernisering van de vesting volgens de principes van Van Coehoorn betekende min of meer het einde van de vestingbouwkundige ontwikkeling. Later vonden er hooguit wat lichte aanpassingen plaats. Bij de inlijving bij Frankrijk in 1795 verloor Sluis haar militaire functie en in 1816 volgde opheffing. Het kasteel of wat daarvan over was (op de kaart onder letter ‘H’) werd afgebroken en de vestingwerken verdwenen onder een laag aarde. In de 20ste eeuw werden delen van de hoofdwal gereconstrueerd; aan de zuid- en oostzijde heeft deze wal nu weer een hoogte van acht meter. Ook zijn nog tal van bastions in Sluis te bewonderen.