Afbeelding van 't beleg der stad Alkmaer in 't jaar 1573, door de Spaanschen: agtervolgens d'oudste en beste teekeningen

Abstract

Perspectivisch gezien is deze ‘kaart’ bijzonder. De plattegrond van de stad Alkmaar is namelijk op de kaart in een plat vlak afgebeeld (hoewel de gebouwen en vestingwerken in opstand zijn). De omgeving daarentegen is weergegeven in een vogelvluchtperspectief.

De kaart c.q. topografische afbeelding toont het beleg van Alkmaar in 1573. De Spanjaarden begonnen dit beleg op 21 augustus. De nieuwe vestingwerken, waaraan op basis van een ontwerp van Adriaen Anthonisz. ruim een jaar was gewerkt, bleken toen nog niet voltooid. Alleen het zuidwesten van de stad was voorzien van nieuwe bastions. Aan de noordelijke zijde van Alkmaar (op de op het zuidwesten georiënteerde kaart aan de onderkant) kende de stad nog de middeleeuwse omwalling. In allerijl werd het geplande bastion bij de Friesepoort binnen de stad aangelegd, terwijl de resterende stadspoorten gebarricadeerd werden met puin. Aan de oostzijde wierp men haastig aarden wallen op. Op 8 oktober 1573 gaven de Spanjaarden het beleg op, toen Willem van Oranje opdracht gaf tot het doorsteken van de dijken rond Alkmaar. Alkmaar was één van de eerste ontzette Hollandse steden, die het Spaanse beleg wisten te doorstaan.

De kaart geeft op een beeldende wijze de gebeurtenissen tijdens het Spaanse beleg weer. Te zien zijn onder meer de Spaanse kampementen en schansen en de vergeefse pogingen van de Spanjaarden om bressen in de vestingwerken van Alkmaar te slaan.

Oorspronkelijk is de kaart vervaardigd voor het historische werk Alkmaer en deszelfs geschiedenissen door Gijbert Boomkamp (Rotterdam, 1747). Afgaande op de titel is de geschiedkundige kaart gebaseerd op ‘d’oudste en beste teekeningen’.