Le plan de Coevorde

Abstract

Deze manuscriptkaart van Coevorden toont de vesting zoals die sinds 1702 was aangelegd volgens het Nieuw-Nederlandse stelsel. De plattegrond is rond 1760 vervaardigd door de militaire ingenieur D.G.B. van Daelhoff.

Coevorden lag in het verleden zeer strategisch te midden van de uitgestrekte moerassen in het zuidoosten van Drenthe. Een smalle zandrug bood hier namelijk een natuurlijke doorgang door de woestenij. Vanzelfsprekend ontstond er een nederzetting met een versterking, die op den duur uitgroeide tot een omwalde stad. De aanwezigheid van enkele beken maakte verder de inundatie van het omliggende gebied mogelijk, waardoor de stad vrijwel niet in te nemen was.

In de historie is Coevorden regelmatig het toneel van felle strijd geweest. Zo waren er in de middeleeuwen schermutselingen tussen de Utrechtse bisschoppen en de heren van het plaatselijke kasteel. Ook tijdens de Tachtigjarige Oorlog bevochten de Staatse en Spaanse troepen elkaar om de stad in handen te krijgen of te houden. Nog weer later, in 1672, wilde de bisschop van Munster Coevorden veroveren en met succes. Datzelfde jaar nog lukte het de Staatse troepen echter om de stad te heroveren. Een nieuwe poging in 1673 tot inname door de bisschop mislukte, toen de door hem opgeworpen dam in de Vecht door storm en regenval doorbrak en een deel van zijn troepen meesleurde. Met uitzondering van een korte schotenwisseling in het begin en aan het eind van de Tweede Wereldoorlog bleef Coevorden het oorlogsgeweld voortaan bespaard.

In de loop der tijd heeft men de verdedigingswerken van de stad Coevorden steeds aangepast aan de gangbare militaire eisen. Vanaf 1594 begon men met de aanleg van een zevenhoekige vesting, waarbij zowel het kasteel als de nederzetting werd omsloten. Dit project was omstreeks 1607 gereed en was een soort prototype van het zogeheten Oud-Nederlandse stelsel. In 1609 kreeg Coevorden haar bekende radiale stratenplan. Op basis van de ideeën van de vestingbouwkundige Menno van Coehoorn werden de vestingwerken van de stad ongeveer een kleine honderd jaar later gemoderniseerd. In 1700 begon men met de werkzaamheden, die in 1702 hun beslag kregen. Door de aanleg van traversen in de gedekte weg perfectioneerde men in 1731 de verdedigingswerken.

Tot de opheffing van de vesting in 1858 bleef Coevorden de vorm behouden, zoals die op de plattegrond wordt getoond. Vanaf 1870 volgde de ontmanteling van de eens zo mooie en gelijkvormige vesting.