Platte grond van de Fortresse Bourtange ten jare 1742 nauwkeurig opgenomen

Abstract

Deze fraai ingekleurde plattegrond toont de vesting Bourtange in Groningen. Zoals de titelcartouche aangeeft, stamt het kaartbeeld uit 1742. De plattegrond zelf is echter een jaar later uitgegeven, in 1743, en wel door het beroemde uitgevershuis Covens & Mortier.

Bourtange lag op een strategisch belangrijke plek; het vormde als het ware een pas door het gigantische hoogveen- en moerasgebied dat hier vroeger aanwezig was. Al vanaf 1593 werd deze pas militair beschermd door een schans. Aanvankelijk was het verdedigingswerk bedoeld om weerstand te bieden tegen de Spanjaarden. Later, in 1665 en 1672, bood de vesting met succes het hoofd aan de bisschop van Munster. Toen in 1674 de vrede met de bisschop was getekend, kon Bourtange gaan genieten van een relatief lange periode van rust. Dit veranderde omstreeks 1740, toen de spanningen weer opliepen en een conflict met Pruisen dreigde. Naar aanleiding van deze spanningen moderniseerde men de vesting Bourtange. Tot een confrontatie met Pruisen kwam het echter niet.

De hier getoonde kaart biedt een mooi beeld van de gemoderniseerde vesting Bourtange. Tussen 1737 en 1742 verrezen op voorstel van ingenieur Pieter de la Rive aan de oostzijde van de vesting twee ravelijnen. Ook werd het zogeheten ‘glacis’ (flauw aflopend talud) afgegraven, waardoor een natte horizon ontstond.

In de 19de eeuw verviel de functie van de vesting Bourtange, toen men de omliggende moerassen ging ontginnen. In 1854 werd de vesting opgeheven en volgde geleidelijke ontmanteling. Alleen de westelijke vestinggracht bleef behouden, vanwege zijn functie in het ontwateringsstelsel. Vanaf 1972 begon men met de reconstructie van de vesting, die in 1987 grotendeels voltooid was. In 2007 herstelde men ook het glacis, waardoor Bourtange er tegenwoordig weer net zo uitziet als op deze 18de-eeuwse kaart!