Plan van de werken buiten Groningen

Abstract

Deze eenvoudig ogende manuscriptkaart toont de zogeheten Linie van Helpman, een met elkaar verbonden reeks fortificaties tussen de stad Groningen en het plaatsje Helpman of Helpen. De verdedigingszone lag dwars op de Hondsrug en moest de stad Groningen beschermen tegen aanvallen vanuit het zuiden. Vanaf deze positie had Bernhard von Galen, de bisschop van Münster, in 1672 immers beschietingen op de stad gedaan.

Het uiteindelijke ontwerp van de ruim twee kilometer lange Linie van Helpman stamde uit de jaren 1698-1700 en was van de hand van Menno van Coehoorn (1641-1704). De linie telde enkele lunetten en redoutes, die met elkaar verbonden waren door lage en dikke aarden wallen (‘getenailleerde redans’).

De linie raakte in de eerste helft van de 18de eeuw in verval. Toen vanaf 1786 de spanningen in Europa weer toenamen, werd echter besloten tot herstel en verbetering. In het derde kwart van de 19de eeuw – toen de linie geen militaire functie meer had – begon men met het slechten van de verdedigingswerken.

Mogelijk is deze kaart uit ca. 1800 gekopieerd naar een ouder origineel of was hij bedoeld als oefening in het landmeten. Ook niet ondenkbaar is dat de kaart een rol heeft gespeeld bij de herstel- en verbeteringswerkzaamheden aan het einde van de 18de eeuw.