Streven naar begrijpelijkheid: Gevolgen voor causaliteit in Bijbelvertalingen

Abstract

Vereenvoudiging van teksten is complex. In dit corpusonderzoek gaan we na welk gevolg het streven naar begrijpelijkheid heeft voor de markering van samenhang, in het bijzonder de talige uitdrukking van causale coherentierelaties. Daartoe vergelijken we in een corpusanalyse twee recente Bijbelvertalingen: de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) voor relatief ervaren lezers en de Bijbel in Gewone Taal (BGT) voor lezers met een lage geletterdheid. De resultaten wijzen uit dat de BGT veelvuldig causale inferenties expliciteert die NBV-lezers zelf moeten maken, maar anderzijds ook zinnen herordent waardoor causale relaties verdwijnen. De BGT kiest vooral voor causaliteitsmarkering tussen korte finiete zinnen (want, daarom); de NBV gebruikt daarnaast varianten met een hogere informatiedichtheid: om-te-constructies en zinnen met causale woordgroepen (vanwege/ door…). Verder voert de BGT regelmatig syntactische vereenvoudiging door (meer daaromverbindingen), zonder dat dit altijd tot conceptuele vereenvoudiging leidt. Een effectstudie moet uitwijzen of genoemde ingrepen daadwerkelijk een gunstig effect hebben op de begrijpelijkheid.