Nieuwe kaart van de Vyf Heeren Landen gelegen tusschen den Dief en Zouwen Dyk

Abstract

Van deze vierbladige kaart is (nog) geen gemonteerd exemplaar bekend. De hier getoonde digitale montage is dus in zekere zin ‘uniek’ te noemen. Het Utrechtse exemplaar ontbeert echter de bijbehorende vijftien wapenbladen en twee titelstroken, waardoor van een echt compleet beeld van de wandkaart helaas geen sprake is.

De kaart is gegraveerd door Jan van Jagen (1709-1800) en biedt een mooi beeld van vooral de waterstaatkundige situatie in de regio. Op diverse plaatsen op de kaart staan jaartallen van lokale dijkdoorbraken vermeld. Kenmerkend is voorts de weergave van de afstanden in roeden, voeten en duimen tussen de verschillende peilpunten langs de Diefdijk, aan de onderzijde van de op het westen georiënteerde kaart. De Diefdijk werd al in 1277 aangelegd als dwarskade. De dijk werd in de 18de eeuw onderdeel van de Hollandse Waterlinie.

De waterschapskaart heeft twee edities beleefd. De eerste editie, die hier is afgebeeld, stamt uit 1741 en werd uitgegeven bij de Amsterdamse firma van Reinier en Josua Ottens. Bijna vijftig jaar later, in 1784, verzorgde de eveneens uit Amsterdam afkomstige kaartenuitgeverij van Covens & Mortier een cartografisch ongewijzigde herdruk. Alleen het adres van Ottens is in deze uitgave vervangen door dat van de nieuwe uitgeverij.

In Covens & Mortiers fondscatalogus uit 1828 wordt de vierbladige kaart nog aangeboden voor een bedrag van twee gulden en vijftig cent voor boekhandelaren en drie gulden voor particulieren. Voor een op linnen gemonteerde kaart, inclusief ‘knoppen en stokken’ diende men twee gulden en 25 cent extra te betalen.