Den Alblasser Waard en Vyf Heeren Landen, te samen groot 33110 mergen

Abstract

Deze vierbladige wandkaart is oorspronkelijk vervaardigd in opdracht van het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard (resolutie van 5 mei 1677). Bij de vervaardiging is door de Dordtse landmeter Mattheus van Nispen (ca. 1628-1717) gebruik gemaakt van een manuscriptkaart van het gebied. Destijds hing deze kaart in het stadhuis te Gorinchem, maar is vermoedelijk verloren gegaan.

Bij de eerste uitgave van 1681 zijn de wapenschilden op dezelfde koperplaten gegraveerd als die waarop het kaartbeeld staat afgebeeld. Bij de tweede uitgave werden ze echter van de platen losgesneden.

Hier afgebeeld is de vijfde uitgave van de overzichtskaart van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, die werd gepubliceerd in 1767. Bij het Utrechtse exemplaar zit een document – ‘Ordre. Waar na de Wapens om de Kaart van den Alblasserwaard moeten geplakt of geplaatst worden’ – dat de plaats op de kaart aanduidt voor de namen van de bestuursleden van het hoogheemraadschap.

De vier koperplaten, de platen met de hoekversieringen en de vijftien platen met bestuurswapens van de vijfde uitgave bevinden zich nog altijd in het archief van het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijf Heerenlanden in Gorinchem. Omstreeks 1920 zijn deze koperplaten opnieuw afgedrukt. Hoewel theoretisch sprake is van een nieuwe oplage van de vijfde uitgave moge het duidelijk zijn dat men deze uitgave om puur decoratieve redenen vervaardigde. Alleen door vergelijking van de papierkwaliteit is vast te stellen of de uitgave van 1767 of die van 1920 in het geding is. Vanzelfsprekend betreft het hier gepresenteerde Utrechtse exemplaar een voorbeeld van de uitgave uit 1767; Gerrit Moll – in wiens collectie de kaart zich bevindt – overleed immers ruim vóór 1920.