Kaart van het westelyk Ye tusschen Amsteldam en Spaerndam: met de diepten in het zelve, overëen komende met het Amsterdamsche peil, dat is ten naasten by, met den gewoonen vloed by stil weêr: zynde tevens op deeze kaart met de letters A.B.C.D.E.F.G en H

Abstract

Het IJ bij Amsterdam had in het verleden vaak te maken met ondieptes. Vanaf de 18de eeuw werden regelmatig voorstellen en plannen ingediend ter verbetering van de bevaarbaarheid van de waterloop.

Zoals de titelcartouche links duidelijk maakt, is deze kaart gemaakt naar aanleiding van een prijsvraag uitgeschreven door de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen uit Haarlem. Het wetenschappelijk genootschap wenste een antwoord op de vraag hoe het IJ beter bevaarbaar was te maken. De kaart toont een mogelijke oplossing in 1783 bedacht door Christiaan Brunings, namelijk door de aanleg van een lange rijsdam over bijna de gehele lengte van het IJ. En wel opdat ‘de ongeregelde Zee-Boezem ter verbetering van het Vaarwater zoude kunnen veranderd worden in een geregeld Kanaal’. De kaart werd opgenomen in de ‘Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem’ (Dl. 24, blz. 58, plaat 2, 1787).

Brunings voorstel is destijds niet uitgevoerd. Pas een halve eeuw later viel het besluit om het grootste gedeelte van het IJ en het Wijkermeer in te polderen. De eilanden Ruigoord en De Horn werden opgenomen in de zogeheten IJpolders. Het in 1876 geopende Noordzeekanaal zorgde verder voor een veel kortere verbinding van Amsterdam met de Noordzee.