Kaart van het Horntje, midsgaders van de dykagie van de polder het Nieuwe Land, het Spyke, de Texelse Zeedyk tot de paal No. 137 by het tweede Wier-Hooft, beoosten het Oude Schild

Abstract

In de 16de eeuw werden op het eiland Texel de bedijkingen van onder meer de polders de Grie en het Hoornder Nieuwland gerealiseerd. Na de aanleg van de laatstgenoemde polder ontstond in zuidoostelijke richting een duinenrij, 't Horntje. Tussen deze duinenrij en de Texelse zeedijk lag een grote baai. Halverwege de 18de eeuw werden plannen gemaakt om dit gebied te bedijken. Deze kaart toont de baai, bestaande uit ‘waard en zand gronden, valt alle tye droog’. De kaart is in 1751 vervaardigd door de landmeter Mattijs den Berger, waarschijnlijk op basis van een grotere manuscriptkaart. De koperdiepdruk is van Maria de Haan, terwijl de belettering afkomstig is uit het atelier van Isaac Tirion.

De kaart is gemaakt met het doel om de duinenrij van ’t Horntje in meetkundig opzicht vast te leggen. De cartouche in het midden duidt de lengte tussen de diverse punten op de kaart in roeden aan. Ook zijn de resultaten van enkele hoekmetingen opgenomen. Rond 1750 waren er diverse inspecties van de zeeweringen, waarbij de staat beoordeeld werd en indien nodig maatregelen tot verbetering werden getroffen.

Een eerste poging in 1776 om de baai bij ’t Horntje droog te leggen, mislukte omdat de nieuwe dijk niet bestand bleek tegen een zware storm. Een hernieuwde poging strandde wederom in 1792. Pas met de bedijking van de Prins Hendrikpolder – vernoemd naar Prins Willem Frederik Hendrik (de Zeevaarder, 1820-1879) – lukte het definitief om het gebied op de zee te veroveren.

De kaart is ook als bijlage gevoegd bij de statenresolutie van 9 december 1751: ‘Pieter Brinkhorst, Verbaal van het gepasseerde en verrigte op de reise […] na de Helder, Texel en Ter Schelling […]’.