Kaart van de Graafschappen Buuren en Culenburg, neffens de aangrensende Oude Abdy van Marienwaard het Ampt van Beest en Renoy met de Baronnie van Ackoy, alle boven den Diefdyk gelegen en meetkundig opgenomen. Waar by, tot meerder nut, gevoegt zyn de Vyf H

Abstract

Deze mooi gedecoreerde kaart toont een overzichtsbeeld van de graafschappen Buren en Culemborg. De kaart werd in 1761 gepubliceerd door het Amsterdamse uitgevershuis Covens & Mortier. De gravure is van de hand van Jan Punt (1711-1779).

Voor het kaartbeeld was de van oorsprong Zwitserse tekenaar Jacob Perrenot (1694-1767) verantwoordelijk. Perrenot studeerde rechten in Leiden en promoveerde daar in 1739. Vervolgens vertrok hij naar Culemborg, waar hij lange tijd lid was van de Grafelijke Raad. Uit liefhebberij ging hij in zijn woonomgeving landmeten en karteren. Deze overzichtskaart van zijn eigen regio is daar een voorbeeld van.

Perrenot heeft de kaart opgedragen aan Willem V, Prins van Oranje en Erfstadhouder. Deze opdracht is te vinden in de weelderige titelcartouche midden onder. Hierin wordt duidelijk gemaakt dat voor de weergave van de Vijfheerenlanden gebruik is gemaakt van de wandkaart van dat gebied, uitgegeven bij de firma Ottens in 1741. Aan de linkerzijde van de titelcartouche is een profiel van de stad Culemborg te zien.

Helemaal links staat een grote cartouche met ‘Onderrigting’. Hierin wordt een korte waterstaatkundige geschiedenis van het getoonde gebied geschetst. Tevens wordt de grootte van de onderliggende deelgebieden opgesomd, van belang voor de waterstaatsbelasting. Op de kaart zijn tot slot de dijkdoorbraken van 1726, 1740, 1741, 1744 en 1751 ingetekend.

Interessant aan de kaart is de wegenclassificatie, die Perrenot systematisch gehanteerd heeft. Zo is bijvoorbeeld onderscheid gemaakt tussen dijkwegen, herenwegen, dwarswegen en zandpaden. Ook voor onroerende goederen gebruikte hij specifieke symbolen, waaronder voor kastelen met grachten, gewone huizen, kapellen, kerken, korenmolens, watermolens, overige molens en landhuizen zonder grachten.