Kaart (gecopieert uyt de groote kaart van Rhynland d'A° 1687) waar in vertoont word, een concept boven boezem op tweederley wyze, met derzelver boven molens omtrent Spaerendam ...

Abstract

Het Hoogheemraadschap Rijnland kampte lange tijd met een steeds verdergaande oeverafslag van het Haarlemmermeer. Het meer dreigde op den duur samen te gaan vloeien met tal van kleinere plassen, die waren ontstaan door vervening. Holland zou dan te maken krijgen met een om zich heen grijpende ‘waterwolf’ in het hart van het gewest.

Om het gevaar van de ‘waterwolf’ te beteugelen, werden al vanaf de 17de eeuw plannen voor droogmaking van het Haarlemmermeer gemaakt. Bij die plannen werd ook goed gekeken naar een alternatieve waterberging. Immers, na droogmaking van het Haarlemmermeer zou het hoogheemraadschap een zeer groot deel van haar wateropslagcapaciteit kwijtraken.

Deze kaart toont één van de alternatieven voor de opslag van het overtollige water, namelijk door de realisatie van een ‘bovenboezem’ ten noordoosten van Haarlem. Indien het Haarlemmermeer drooggemaakt zou worden, dan zou een groot gebied tussen Spaarndam en Haarlem de functie van waterberging krijgen. Wanneer de droogmaking niet zou plaatsvinden, zo maakt de titelcartouche duidelijk, dan werd gekozen voor een kleiner, noordelijk boezemgebied. Het project voor een boezemgebied bij Haarlem maakte samen met een voorgenomen uitwatering bij Katwijk deel uit van een totaalplan voor de verbetering van de waterhuishouding in Rijnland. De projecten kwamen destijds echter niet van de grond.

De kaart is vervaardigd door de landmeters Dirk Klinkenberg (1709-1799) en Barend Goudriaan (1728-1805). De gravure is van de hand van Leonard Schenk Jansz. (1732-1800). De kaart is als bijlage opgenomen bij Klinkenbergs en Goudriaans ‘Memorie, vervattende bijzondere consideratien […] van de Haarlemmer- en Leydsche Meir […] en advis, door welke bekwaame middelen, niet alleen tegen ’s meirs verderen aanwas zoude kunnen voorzien, maar ook deszelfs subsisteerende woede beteugeld worden […]’ (Resolutie van 22 augustus 1770).