Kaart van de Merwede of Nieuwe Maas, van Rotterdam tot Schiedam, waar op de loop van het vaar-water afgebeeld, en voorts eenige projecten getekend staan ter verbetering van het vaar-water op Delfshaven

Abstract

Rotterdamse kooplieden vroegen in 1771 om maatregelen tegen het ondieper worden van het Krabbegat bij ’s-Gravendeel. Niet alleen de Merwede kampte in de 18de eeuw namelijk met verzandingen, ook de vaarweg via het Goereese Gat, Dordtse Kil en Oude Maas kreeg te maken met steeds meer sedimentatie. De Krabbe vormde een alternatieve scheepvaartroute naar Rotterdam, wanneer de Maasmond door verzandingen onbevaarbaar was.

De Krabbe zelf bleek dus ook gevoelig voor verzanding. Christiaan Brunings (1736-1805), sinds 1768 Inspecteur-Generaal van de Hollandse waterstaatsdienst, erkende de slechte bevaarbaarheid van de Krabbe. In zijn advies aan de Staten van Holland pleitte hij echter voor een totale aanpak van de rivieren rond Rotterdam, waarbij de bevaarbaarheid van de Oude én Nieuwe Maas centraal stond.

In twee Statenresoluties deed Brunings in 1771 verbeteringsvoorstellen voor het tracé tussen Schiedam en Capelle. Een jaar eerder had hij naar aanleiding van het verzoek van de kooplieden Rotterdam bezocht en de toestand van de Nieuwe Maas bestudeerd. In zijn onderzoek kwam naar voren dat de vaargeul van de Nieuwe Maas een zeer onregelmatig en bochtig verloop kende. Dit was het gevolg van de vele obstakels in het rivierbed en de ongelijkvormigheid van de oevers, waardoor overal zandplaten en ondieptes ontstonden.

Deze door Melchior Bolstra vervaardigde kaart van de Nieuwe Maas tussen Schiedam en Rotterdam illustreert het allerminst rechte verloop van de vaargeulen. Tevens bevat de kaart ‘eenige projecten […] ter verbetering van het Vaar-Water op Delfshaven’. Voor deze belangrijke haven lag een flinke zandplaat, die het scheepvaartverkeer ernstig hinderde. De noordelijke vaargeul dreigde hier te verzanden, terwijl de zuidelijke juist dieper werd. Door middel van de aanleg van dammen en kribben – op de kaart weergegeven met hoofdletters A, B en C – werd gepoogd om meer water naar de noordelijke geul te stuwen.

De kaart vormt een bijlage bij de resolutie van 20 december 1771, ‘Rapport eener Inspectie van de Maas bij en omtrent Delfshaven […]’. Het gedeelte van de Nieuwe Maas tussen Rotterdam en Capelle kwam aan bod in de resolutie van 30 augustus 1771.