Kaart, behoorende tot de grondbeginselen van het ontwerp der Nieuwe Merwede en de bedijking van de Oude Merwede en den Biesbosch of het Bergsche Veld in 1818

Abstract

Dit ontwerp voor de Nieuwe Merwede is gebaseerd op de grotere kaart van toenmalige Inspecteur-Generaal van de Waterstaat, Jan Blanken Jansz. Beide kaarten dateren uit 1819. De hier gepresenteerde kaart is afkomstig uit Blankens ‘Memorie ter verklaring van de grondbeginselen’ en is gegraveerd door Johannes Fredericus Lange.

Het plan voorzag onder meer in het afdammen van de killen van de Biesbosch en het graven van een kanaal van de Merwede naar het Hollandsch Diep. De Biesbosch is namelijk vanuit waterstaatkundig oogpunt lange tijd een probleemgebied geweest. Het gebied is geleidelijk aan ontstaan na de Sint-Elisabethsvloed in 1421. Het bestond uit vele waterlopen, die het overgrote deel van het Merwede-water via het Hollands Diep naar de Noordzee afvoerden. De Merwede zelf kreeg echter minder water te verstouwen, waardoor het steeds lastiger werd om de rivier op diepte te houden. Anderzijds konden de killen en kreken ten tijde van ijsvorming verstopt raken door ijsdammen, wat weer elders kon leiden tot dijkdoorbraken en overstromingen. In de 18de en 19de eeuw werden daarom talrijke voorstellen gedaan om door middel van rivierkundige werken de watertoevoer naar de Merwede te waarborgen en de waterafvoer van de Waal te reguleren.

De Nieuwe Merwede is uiteindelijk min of meer volgens het op de kaart aangegeven tracé gerealiseerd, maar pas een halve eeuw later. Tussen 1861 en 1874 werd het kanaal gegraven. Enkele brede killen zijn toen verbreed en uitgediept. Alle overige kreken werden bovenstrooms afgedamd.