Kaart van de riviere de Merwede by en omtrent Hardinxveld met eenige geprojecteerde waterwerken AB. CD. en EF. tot verbetering van dat riviervak ...

Abstract

De scheepvaart in de Merwede had in de 18de eeuw regelmatig last van zandbanken en ondieptes. Zo vormden zich op den duur enkele zandplaten bij Hardinxveld, die vooral bij laag water voor de schepen hinder opleverden. Ook bij de haven van Werkendam waren er ondieptes, die zich ondanks allerlei tegenmaatregelen steeds meer uitbreidden.

Experts als Melchior Bolstra en Christiaan Brunings weten de toenemende verzandingen aan de waterafvloeiing via de Biesbosch. Zij adviseerden om de vele kreken in de Biesbosch aan de achterzijde van het Bergsche Veld met rijsdammen deels af te sluiten. Dit gebeurde in 1770, terwijl daarnaast de kribben bij Werkendam werden hersteld. De werkzaamheden hadden niet het gewenste effect. Brunings constateerde in een rapport uit 1778 dat de situatie zich weliswaar verbeterd had, maar dat er zich nog steeds vele ondieptes in de Merwede bevonden. Dit rapport is getiteld: ‘Consideratien op de propositie der heeren gedeputeerden van Gorinchem […] 16 september 1772: benevens rapport wegens de gesteldheid der riviere bij, en omtrent die stad, en de middelen ter verbetering van dezelve, Zwanenburg 11 april 1778’ (Resolutie van 15 april 1778).

De hier gepresenteerde kaart van de Merwede bij Hardinxveld maakte, samen met een kaart van de rivier tussen Loevestein en Gorinchem, deel uit van Brunings rapport dat gericht was op een betere bevaarbaarheid van de Merwede. Zoals de kaart laat zien, waren onder meer enkele kribben aan de noordelijke rivieroever ter hoogte van Hardinxveld geprojecteerd. Dit om de stroomsnelheid van de rivier te bevorderen en de verzanding van de Oude Wiel, de toegang tot de Biesbosch, te voorkomen. De kaartmaker, Cornelis Goekoop, gebruikte voor de vervaardiging van deze kaart oudere rivierkaarten.