Male management : coping with aggression problems in male laboratory mice

Abstract

Jaarlijks worden er in ons land ruim 700.000 proefdieren gebruikt, waarvan 45% muizen. Dit zijn sociaal levende dieren die over het algemeen gehuisvest worden in groepen van 6 tot 10 dieren. Bij groepshuisvesting van mannelijke muizen ontstaat echter vaak agressie. Deze kan dusdanig ernstige vormen aannemen, dat het welzijn van de dieren ernstig wordt geschaad en proefresultaten niet meer betrouwbaar zijn. Het in dit proefschrift beschreven onderzoek had tot doel om tot praktische oplossingen te komen voor het probleem van agressie tussen mannelijke laboratorium muizen. Allereerst is nagegaan of de aanpak zoals die nu vaak wordt gehanteerd, nl. het individueel huisvesten, een voor de muizen aanvaardbare oplossing is. Dit bleek echter niet zo te zijn. In een experiment waarin dieren konden kiezen tussen een kooi voor zich alleen, of denabijheid van een soortgenoot, brachten de muizen ongeveer 70% van hun tijd door bij hun soortgenoot, zelfs wanneer zij eerder met elkaar hadden gevochten. De aanwezigheid van een soortgenoot bleek duidelijk preferent boven individuele huisvesting. Daarom werd vervolgens gezocht naar mogelijkheden om binnen groepenmannelijke muizen het agressief gedrag te verlagen. Vastgesteld kon worden dat wanneer de muizen worden gehuisvest in kleinere groepen dan gebruikelijk, ze minder vaak vechten. Bij de in dit proefschrift onderzochte muizenstammen bleek het optimum aantal dieren 3 per kooi te zijn. Verder bleek ook de aanwezigheid van nestmateriaal in de kooi de agressie aanzienlijk te verlagen. Agressief gedrag treedt met name op wanneer de dieren verstoord worden, bijvoorbeeld na het verschonen van kooien. Wanneer het nestmateriaal (met daarin de eigen nestgeur) tijdens het verschonen van de kooien werd overgezet, kon de agressie nog verder worden verlaagd. De resultaten beschreven in dit proefschrift tonen aan dat door middel van eenvoudig toepasbare aanpassingen in huisvesting en verzorging agressief gedrag tussen mannelijke laboratoriummuizen kan worden verminderd. Deze resultaten dragen hiermee bij aan het verbeteren van het welzijn van laboratoriummuizen en daarmee tevens aan de betrouwbaarheid van proefresultaten.