Toverijprocessen in Amsterdam en Haarlem, ca. 1540-1620

Abstract

Bij de bestudering van schadelijke toverij in Nederland vragen vooral het geringe aantal en de vroege beëindiging van processen voor schadelijke toverij de aandacht. Immers, hierdoor vormen deze gewesten een uitzondering op de gebruikelijke gang van de Europese heksenvervolging. Elders in dit boek wordt op meer systematische wijze ingegaan op de noodzakelijke voorwaarden voor heksenvervolgingen. De daar genoemde factoren: toverijgeloof en toverijpraktijken, al dan niet gecombineerd met demonologische voorstellingen en de mogelijkheid van gerechtelijke vervolging van hekserij, waren in de Nederlanden in de vroegmodeme tijd aanwezig. Kennelijk bood de Nederlandse maatschappij in die tijd echter ook de mogelijkheid om conflicten over toverij te beslechten buiten de rechtbanken om. Een dergelijke mogelijkheid kan een remmende werking gehad hebben op het ontstaan van processen wegens schadelijke toverij. Nauwkeurige analyse van het beschikbare materiaal over twee Hollandse steden, Amsterdam en Haarlem, biedt de mogelijkheid de voorwaarden voor vervolging en de remmende werking die alternatieven voor gerechtelijke procedures uitoefenden wat nader te bepalen ...