Een beslissende levensfase: over de institutionalisering en professionalisering van de zorg voor jonge kinderen

Abstract

Overal in de Westerse wereld verhoogden kindwetenschappers omstreeks 1930 hun inspanningen om de vroege kindertijd te institutionaliseren. In Nederland kwam in 1929 een Congres voor Kleuterzorg bijeen op initiatief van jeugdartsen die verontrust waren over de hoge mortaliteit en morbiditeit onder jonge kinderen. Daar gaf men het startsein voor een proces van professionalisering van de zorg voor deze leeftijdsgroep. In dit artikel staat de vraag centraal welke zorgen dit proces hebben aangedreven en welke instituten en technieken zijn bevorderd door pioniers op dit terrein. In de crisisjaren zijn weinig nieuwe instituten tot stand gekomen, maar oude zijn aangepast aan de behoeften van kleuters, zoals consultatiebureaus en gezondheidskolonies. Elk van deze voorzieningen groeide snel. Tabellen, grafieken en toezicht op groei en ontwikkeling werden belangrijke technieken. Naarmate de fysieke gezondheid van kleuters verbeterde, verschoof de belangstelling naar geestelijke gezondheid en ontwikkeling. Het bevorderen van de gezondheid bleef het centrale doel. De ontwikkelingspsychologie en psychoanalyse inspireerden tegelijkertijd tot een kijk op de vroege kindertijd als een van crisis en risico's. Daardoor raakten experts er in toenemende mate van overtuigd dat jonge kinderen beter af waren in instellingen als dagverblijven en kleuterscholen dan thuis, een tendens die direct na de Tweede Wereldoorlog zou omkeren.