Het dynamische Heelal. Uitgave ter gelegenheid van 350 jaar Utrechtse Sterrenkunde

Abstract

Sterren leven niet eeuwig: ze ontstaan, leven een lange tijd, en sterven. Gedurende hun leven kunnen ze helderder en zwakker worden, krimpen en uitzetten, heter en kouder worden, materie uitstoten of ontploffen. Deze evolutie van sterren is het gevolg van natuurkundige processen die zich in de ster afspelen.

De evolutie van sterren gaat zeer langzaam en voltrekt zich op tijdschalen van miljoenen tot miljarden jaren. Dat is veel langer dan een mensenleven: we kunnen dus niet afwachten en kijken hoe een ster evolueert. Toch kunnen we uit waarnemingen een heleboel te weten komen over de evolutie van sterren. We kunnen dit vergelijken met het probleem van hypothetische ruimtewezentjes die het leven van mensen willen bestuderen maar slechts een dag op aarde kunnen verblijven. Zij zullen mannen en vrouwen zien, grote en kleine mensen (volwassenen en kinderen), sterke rechte volwassenen en zwakke grijsaards. Misschien zien ze op die dag een paar mensen sterven en het zal hun opvallen dat het vooral grijze volwassenen zijn. Misschien zien ze ook een paar geboorten en het zal hun opvallen dat de nieuwe mensen altijd heel klein zijn. Als ze terug zijn op hun eigen planeet kunnen ze uit de veelheid van gegevens van die ene dag afleiden dat de mensen kennelijk klein geboren worden en omdat er ook veel grote mensen waren moeten de mensen kennelijk groeien in hun leven. Uit de statistiek van aantallen grote en kleine mensen kunnen ze zelfs afleiden hoe snel mensen groeien, en uit het aantal geboorten en sterfgevallen per mens per dag kunnen ze berekenen hoe oud de mensen gemiddeld worden.